§ 1.[Nadanie statusu państwowego instytutu badawczego] 1. Narodowemu Instytutowi Zdrowia Publicznego - Państwowemu Zakładowi Higieny z siedzibą w Warszawie, utworzonemu na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 czerwca 1927 r. o Państwowym Zakładzie Higieny (Dz. U. z 1936 r. poz. 336 oraz z 1939 r. poz. 365), rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 października 2007 r. w sprawie zmiany nazwy Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie (Dz. U. poz. 1466) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2020 r. w sprawie połączenia Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny oraz Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła (Dz. U. poz. 135), zwanemu dalej "Instytutem", nadaje się status państwowego instytutu badawczego.

2. Instytut używa nazwy "Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - Państwowy Instytut Badawczy".

3. Nadzór nad Instytutem sprawuje minister właściwy do spraw zdrowia.

§ 2.[Przedmiot działania Instytutu] 1. Przedmiotem działania Instytutu jest prowadzenie badań naukowych, prac rozwojowych i wdrożeniowych z zakresu nauk o zdrowiu, dostosowanych do potrzeb zdrowia publicznego oraz ochrony zdrowia, w szczególności dotyczących monitorowania i analiz stanu zdrowia ludności oraz jego uwarunkowań, organizacji systemu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa żywności oraz sposobu żywienia i stanu odżywienia człowieka, promocji i profilaktyki zdrowia, epidemiologii i diagnostyki chorób zakaźnych, nadzoru epidemiologicznego, szczepień ochronnych, bezpieczeństwa zdrowotnego środowiska i naturalnych surowców leczniczych.

2. W ramach działania, o którym mowa w ust. 1, Instytut:

1) prowadzi badania i dokonuje ocen w zakresie weryfikacji poprawności danych epidemiologicznych oraz wyników badań laboratoryjnych i opracowuje wytyczne w zakresie metodologii wyników badań laboratoryjnych, prowadzonych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego, a także urzędowej kontroli żywności, wydaje oceny i kwalifikacje rodzajowe naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych oraz wydaje atesty higieniczne;

2) współpracuje z organizacjami międzynarodowymi w zakresie wymiany danych, w szczególności dotyczących charakterystyki patogenów występujących na terenie kraju;

3) monitoruje czynniki determinujące stan zdrowia społeczeństwa na potrzeby planowania, monitorowania realizacji i ewaluacji programów polityki zdrowotnej oraz programów zdrowotnych, a także innych interwencji w zakresie zdrowia publicznego;

4) monitoruje wartość odżywczą żywności i nawyki żywieniowe ludności w kraju;

5) gromadzi i analizuje dane o występowaniu zakażeń drobnoustrojami opornymi na antybiotyki i inne produkty lecznicze;

6) realizuje działania w obszarze monitorowania określonych chemicznych czynników ryzyka występujących w żywności;

7) ocenia środowiskowe zagrożenia zdrowotne populacji generalnej z uwzględnieniem zmienności regionalnej, w szczególności związane z zanieczyszczeniem powietrza;

8) ocenia nierówności społeczne w zdrowiu i proponuje działania mające na celu rozwiązywanie problemów zdrowotnych w wymiarze populacyjnym w celu poprawy stanu zdrowia i zmniejszenia nierówności w zdrowiu, ze szczególnym uwzględnieniem promocji zdrowia i profilaktyki chorób niezakaźnych;

9) bierze udział w przygotowaniu danych i analiz niezbędnych do opracowania Ogólnopolskiej Mapy Potrzeb Zdrowotnych;

10) prowadzi w ramach statystyki publicznej ogólnopolskie badanie chorobowości szpitalnej ogólnej;

11) prowadzi badania i analizy w zakresie szacowania faktycznych kosztów chorób z uwzględnieniem kosztów bezpośrednich, utraty produktu krajowego brutto i kosztów niepieniężnych;

12) prowadzi badania i analizy w zakresie oceny skutków ekonomicznych chorób i ich wpływu na sytuację sektora finansów publicznych;

13) rozwija badania w dziedzinie zdrowia publicznego na potrzeby polityki zdrowotnej;

14) prowadzi działalność edukacyjną w zakresie zdrowia publicznego z uwzględnieniem kursów specjalizacyjnych oraz innych form kształcenia.

3. Do zadań Instytutu, szczególnie ważnych dla planowania i realizacji polityki państwa, których wykonywanie jest niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego oraz poprawy jakości życia obywateli, wykonywanych w sposób ciągły, należy:

1) współrealizacja i monitorowanie realizacji Narodowego Programu Zdrowia w zakresie zleconym przez ministra właściwego do spraw zdrowia albo Głównego Inspektora Sanitarnego;

2) prowadzenie badań epidemiologicznych i analiz oceniających częstość występowania chorób i zakażeń w populacji krajowej, w tym badań przeglądowych, a także monitorowanie trendów i sposobów szerzenia się oraz czynników ryzyka chorób na potrzeby planowania i ewaluacji programów profilaktycznych;

3) prowadzenie ośrodków referencyjnych w zakresie diagnostyki laboratoryjnej oraz identyfikacji etiologicznych czynników zakażeń i chorób stwarzających szczególne zagrożenie dla społeczeństwa, w tym zapewnienie merytorycznego i laboratoryjnego wsparcia dla realizacji zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących zwalczania chorób zakaźnych;

4) kontrola jakości i ocena bezpieczeństwa produktów immunologicznych, produktów krwiopochodnych stosowanych w zapobieganiu chorobom zakaźnym u ludzi i zwalczaniu tych chorób oraz pełnienie funkcji Państwowego Laboratorium Kontroli Produktów Leczniczych i współpraca z Europejskim Dyrektoriatem ds. Jakości Leków w zakresie bezpieczeństwa szczepionek i surowic odpornościowych;

5) monitorowanie doniesień naukowych i informacji z organizacji międzynarodowych w celu identyfikacji nowych zakażeń i chorób zakaźnych stwarzających potencjalne zagrożenia dla zdrowia publicznego o zasięgu krajowym i międzynarodowym oraz doskonalenie i wdrażanie metod ich rozpoznawania i ograniczania;

6) utrzymywanie laboratorium diagnostycznego spełniającego wymogi krajowe i międzynarodowe standardy w zakresie bezpieczeństwa pracy z etiologicznymi czynnikami chorób zakaźnych, dla których regulacje prawne lub dostępna wiedza naukowa uzasadniają zachowanie szczególnych środków ochrony, hermetyczności i zabezpieczenia środowiska pracy przed dostępem osób nieuprawnionych;

7) opracowywanie i przekazywanie danych z krajowego nadzoru epidemiologicznego do europejskiego systemu nadzoru epidemiologicznego prowadzonego przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, w tym pełnienie funkcji wiodącej krajowej jednostki koordynującej;

8) utrzymywanie i rozwój systemu informacyjnego EpiBaza wspierającego zbieranie i analizę danych w ramach krajowego nadzoru epidemiologicznego nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi;

9) monitorowanie i ocena stanu zdrowia oraz sposobu odżywiania się ludności w kraju i wybranych subpopulacji w celu:

a) określenia najważniejszych problemów zdrowotnych i wsparcia w ustalaniu priorytetów polityki zdrowotnej,

b) przygotowania projektu regionalnej mapy potrzeb zdrowotnych, a następnie sporządzenia Ogólnopolskiej Mapy Potrzeb Zdrowotnych

- we współpracy z Agencją Badań Medycznych, Agencją Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Głównym Urzędem Statystycznym, Narodowym Funduszem Zdrowia oraz Zakładem Ubezpieczeń Społecznych;

10) opracowywanie i realizacja zadań w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz promocji zdrowia;

11) wsparcie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w zakresie bezpieczeństwa żywności, żywienia oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w szczególności przez:

a) prowadzenie Krajowego Laboratorium Referencyjnego w zakresie bezpieczeństwa żywności zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych) (Dz. Urz. UE L 95 z 07.04.2017, str. 1, z późn. zm.¹⁾ ),

b) zapewnienie oceny ryzyka na potrzeby Europejskiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) oraz w sytuacjach kryzysowych,

c) gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych gromadzonych w ramach działań krajowego nadzoru nad bezpieczeństwem żywności, w tym ocenę pobranych z żywności zanieczyszczeń żywności i substancji dodatkowych oraz współpracę w tym zakresie z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności,

d) wsparcie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w zakresie prowadzenia działań związanych z przeglądami najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni (NDP),

e) przygotowywanie raportów ewaluacyjnych w zakresie badań polowych dotyczących pozostałości pestycydów dla państwa raportującego dotyczących przeglądu najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni (NDP) w ramach art. 12 rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniającego dyrektywę Rady 91/414/EWG (Dz. Urz. UE L 70 z 16.03.2005, str. 1, z późn. zm.²⁾ ) oraz dokonywanie przeglądów wartości NDP jako państwo raportujące,

f) uczestnictwo ekspertów Instytutu w posiedzeniach organizowanych w ramach prac instytucji Unii Europejskiej,

g) sporządzanie opinii, analiz i doradztwo w obszarze bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz prowadzenie szkoleń dla organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej;

12) gromadzenie i analiza krajowych danych o występowaniu zakażeń i chorób zakaźnych powodowanych przez drobnoustroje oporne na antybiotyki i inne produkty lecznicze;

13) prowadzenie w ramach statystyki publicznej ogólnopolskiego badania chorobowości szpitalnej ogólnej;

14) popularyzacja wiedzy i informowanie społeczeństwa o aktualnej sytuacji epidemiologicznej dotyczącej zakażeń i chorób zakaźnych oraz o sytuacji zdrowotnej obywateli, a także popularyzacja wiedzy i zachowań sprzyjających zdrowiu w zakresie profilaktyki chorób, prawidłowego odżywiania oraz prozdrowotnego stylu życia;

15) rozwój krajowej i międzynarodowej współpracy naukowej.

§ 3.[Źródło finansowania] Źródłem finansowania zadań Instytutu są środki finansowe:

1) uzyskiwane ze źródeł, o których mowa w art. 18 ust. 7 i 8 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych;

2) uzyskane na zasadach określonych w art. 21 ust. 6 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych;

3) z tytułu wykonywania działalności leczniczej;

4) na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz z innych źródeł zagranicznych;

5) uzyskiwane z innych źródeł.

§ 4.[Dysponent środków budżetowych] Dysponentem środków budżetowych przeznaczonych na realizację zadań, o których mowa w § 2 ust. 3, jest minister właściwy do spraw zdrowia.

§ 5.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.