Umowy zlecenia i działalność gospodarcza w stażu pracy - zmiany w Kodeksie pracy

prawo, przepisy, ustawa, rozporządzenie, nowelizacja, interpretacje, wykładnia, zmiany prawa

Rząd przedstawił projekt nowelizacji Kodeksu pracy, który zakłada wprowadzenie nowych zasad ustalania stażu pracy. Do okresu zatrudnienia mają być zaliczane - poza wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych - okresy wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz indywidualnej działalności gospodarczej, jeżeli stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.

Kodeks pracy 2024 Praktyczny komentarz z przykładami >>>

Umowa zlecenia czy umowa o pracę - kiedy inspektor uzna zlecenie za etat >>>

W obecnym stanie prawnym nie ma jednolitych zasad ustalania stażu pracy dla celów ustalania wszystkich uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy i dostępu do określonych stanowisk pracy. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy znajduje się jedynie szczątkowa regulacja, zgodnie z którą do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w niektórych formacjach mundurowych (art. 302 Kodeksu pracy). Tymczasem przepisy prawa pracy przewidują szereg uprawnień pracowniczych, których przesłanką nabycia jest przebycie przez pracownika określonego stażu pracy. Mowa tu choćby o takich uprawnieniach, jak prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatku stażowego.

Prace tego samego rodzaju wykonywane są na podstawie różnych stosunków prawnych i w różnych formach, co często wprost wynika z przepisów prawa (np. radca prawny może wykonywać zawód w stosunku pracy, stosunkach cywilnoprawnych, prowadząc indywidualną działalność gospodarczą czy jako wspólnik spółki partnerskiej).

Ustalanie stażu pracy wyłącznie z odwołaniem się do okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy prowadzi więc do nierównego traktowania w zakresie nabywania uprawnień pracowniczych osób, które przebyły okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych oraz osób, które wykonywały pracę na podstawie innych stosunków prawnych i w innych formach - czytamy w uzasadnieniu do projektu.
W rezultacie aktualne rozwiązanie utrudnia dostęp do niektórych uprawnień pracowniczych i stanowisk, na których wymagane jest posiadanie określonego stażu pracy.

Taka sytuacja jest zatem niekorzystna dla pracowników, którzy przed nawiązaniem stosunku pracy wykonywali pracę na innych podstawach niż stosunek pracy, w tym pracę tego samego rodzaju

Nowe zasady ustalania stażu pracy

Do konsultacji publicznych trafił projekt nowelizacji Kodeksu pracy w sprawie ustalania stażu pracy. MRPiPS chce, by uprawnienia pracownicze oraz dostęp do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia były takie same niezależnie od prawnej i organizacyjnej formy wcześniejszej pracy.

W Kodeksie pracy zostanie dodany nowy art. 302[1], który określa szczegółowo nowe zasady ustalania stażu pracy.

Chodzi o okresy wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, prowadzenia działalności pozarolniczej, w tym w szczególności – indywidualnej działalności gospodarczej, pełnienia mandatu posła, posła do Parlamentu Europejskiego lub senatora, wykonywania odpłatnie pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pełnienia czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego; odbywania służby zastępczej czy wykonywania pracy z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.

Projekt przewiduje również, że do stażu pracy będą zaliczane niektóre okresy niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przewidziane w przepisach szczególnych, które wiążą się z wykonywaniem pracy lub działalności co do zasady stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług przez uczniów szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat).

Nowe regulacje będą obowiązywały od 1 stycznia 2026 roku. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że niezbędne jest odpowiednie vacatio legis, aby pracodawcy mieli czas na ustalenie stażu pracy poszczególnych pracowników w świetle nowych przepisów (pracownicy muszą dostarczyć dokumenty, na podstawie których pracodawcy ustalą nowy staż pracy), dokonanie związanych z tym obliczeń oraz wprowadzenie ewentualnych zmian w przepisach zakładowych, jak również na zabezpieczenie środków na sfinansowanie nowych rozwiązań.

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy >>>

Opracowanie: Katarzyna Bogucka