Wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2019 r., sygn. V CSK 20/18

W odniesieniu do art. 411 pkt 2 k.c, nie jest zasadny wniosek, że powinien on odnosić się wyłącznie do relacji rodzinnych czy też obowiązków honorowych, a należy wyeliminować a limine możliwość zastosowania tego przepisu do deliktów. Nie oznacza to, że ten przepis ma zastosowanie w każdym wypadku spełnienia świadczenia z tytułu czynu niedozwolonego, albowiem nadal stanowi on wyjątek od zasady wynikającej z art. 405 w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Małgorzata Manowska (przewodniczący)

SSN Tomasz Szanciło (sprawozdawca)

SSN Kamil Zaradkiewicz

w sprawie z powództwa Skarbu Państwa-Wojewody (...) przeciwko T. P. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 kwietnia 2019 r., skarg kasacyjnych: powoda i pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 26 maja 2017 r., sygn. akt I ACa (...),

I uchyla zaskarżony wyrok w punktach 1a,1c,1d i 3 oraz oddala apelację powoda i zasądza od Skarbu Państwa -Wojewody (...) na rzecz T. P. kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

II oddala skargę kasacyjną powoda;

III zasądza od Skarbu Państwa - Wojewody (...) na rzecz T. P. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 26 maja 2017 r. Sąd Okręgowy w C. oddalił powództwo Skarbu Państwa - Wojewody (...) o zasądzenie od T. P. kwoty 652.995,08 zł z tytułu zwrotu kwot wypłaconych pozwanemu na podstawie prawomocnego wyroku, uchylonego następnie wskutek skargi kasacyjnej. Wypłaconą sumę stanowiło zadośćuczynienie w kwocie 450.000 zł, zasądzone w oparciu o art. 417 k.c, w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r., oraz art. 23, 24 i 448 k.c, a także skapitalizowane odsetki od tej kwoty za okres 23 grudnia 2009 r. - 9 maja 2013 r. oraz koszty procesu.

Sąd Okręgowy wskazał, że w październiku 1956 r. w izbie porodowej w K. I. P. i B. P. urodziły synów: M. P. oraz T. P., którzy do matek byli przynoszeni jedynie na czas karmienia, a pozostałymi zabiegami pielęgnacyjnymi zajmowały się położne. B. P. opuściła izbę porodową wraz z chłopcem urodzonym z rodziców o nazwisku P., zaś I. P. wydano chłopca będącego synem małżonków P. Obie rodziny mieszkały w miejscowościach oddalonych od siebie o około 2 km i widywały się okazjonalnie. Po latach znajomi oraz rodzina zaczęli dostrzegać uderzające podobieństwo chłopców do rodzeństwa z biologicznych rodzin i nabierać podejrzenia o zamianie dzieci. T. P. i M. P. dowiedzieli się o tym w wieku 15-16 lat. Obie rodziny nie potrafiły znaleźć wyjścia z tej sytuacji, małżonkowie P. chcieli powrotnej zamiany dzieci, natomiast rodzina P. uważała, że bardziej istotne są więzy wytworzone podczas wychowania. Pozwany został odrzucony przez obie rodziny, co stało się dla niego źródłem poważnych konfliktów i dotkliwych cierpień psychicznych, które w istotny sposób zaważyły na dalszym jego życiu. W szczególności musiał wyprowadzić się z domu wychowujących go małżonków P., mieszkał z babką, w okresie studiów otrzymywał wsparcie tylko od brata, obwiniany był przez małżonków P. o wszystkie nieszczęścia, które ich spotkały, sytuacja ta przełożyła się na jego życie osobiste - nie kontaktował się z rodziną przez ponad 30 lat. W 2009 r. zostały przeprowadzone badania DNA, które wykluczyły, że I. P. jest biologiczną matką M. P., potwierdziły natomiast w 99,9995%, iż jest ona biologiczną matką T. P.