Nieważność umów o dotacje zawartych z osobami prawnymi kościelnymi - Wyrok SN z dnia 6 sierpnia 2024 r., sygn. II CSKP 182/23

Zawarte umowy o dofinansowanie bez wymaganej zgody Stolicy Apostolskiej są czynnościami prawnymi niezupełnymi, a odmowa potwierdzenia przez władzę kościelną powoduje ich nieważność, skutkując obowiązkiem zwrotu nienależnie uzyskanych świadczeń (art. 410 w zw. z art. 405 k.c.).

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Marcin Łochowski (przewodniczący)

‎SSN Agnieszka Góra-Błaszczykowska (sprawozdawca)

‎SSN Agnieszka Jurkowska-Chocyk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 6 sierpnia 2024 r. w Warszawie ‎skarg kasacyjnych Państwowego Funduszu R. w W. i C. w P. ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie ‎z 30 kwietnia 2021 r., VI ACa 438/20,
‎w sprawie z powództwa Państwowego Funduszu R. w W. przeciwko C. w P. ‎o zapłatę,

1. oddala obie skargi kasacyjne;

2. znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 986 250,03 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 17 lipca 2009 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie, rozstrzygając o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód jest organem administracji państwowej wspierającym rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych, tworzącym też własne programy pomocowe. Pozwany jest kościelną osobą prawną zajmującą się działalnością charytatywną oraz działaniami na rzecz osób niepełnosprawnych, w tym promocją zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy, organizowaniem pomocy stałej i doraźnej dla osób bezdomnych i bezrobotnych.

Konferencja Episkopatu Polski, obradująca w dniach 16-18 czerwca 1995 r. na podstawie Kan. 1292 § 1 Kodeksu prawa kanonicznego (dalej: „k.pr.kan.”) ustaliła równowartość 500 000 USD jako najwyższą sumę, powyżej której w celu zaciągania zobowiązań w imieniu Kościoła konieczne jest uprzednie uzyskanie zgody Stolicy Apostolskiej. Kongregacja ds. biskupów zatwierdziła 100 000 USD jako najniższą sumę wartości dóbr przeznaczonych do alienacji.