Wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 grudnia 2016 r., sygn. IV SAB/Wa 425/16

Nieruchomości

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wanda Zielińska - Baran (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Alina Balicka, Sędzia WSA Katarzyna Golat, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 30 grudnia 2016 r. sprawy ze skargi Z. P. na bezczynność Prezydenta [...] w przedmiocie rozpatrzenia wniosku 1. zobowiązuje Prezydenta [...] do rozpatrzenia wniosku Z. P. z dnia 7 maja 2001 r. o zwrot nieruchomości w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi sprawy; 2. stwierdza, że Prezydent [...] dopuścił się bezczynności w rozpatrzeniu wniosku wskazanego w pkt 1 sentencji; 3. stwierdza, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 4. zasądza od Prezydenta [...] na rzecz skarżącej Z. P. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Z. P. pismem z dnia [...] listopada 2015 r. wniosła skargę na bezczynność Prezydenta [...] w częściowo toczącym się postępowaniu z jej wniosku o zwrot niezabudowanych części działek wywłaszczonych, noszących dawne oznaczenie jako działki: nr [...] w obrębie [..], nr [...] w obrębie [..], nr [...] w obrębie [...]. W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazał, iż pismem z dnia [..] maja 1995 r., zwróciła się o dokonanie regulacji prawnej działek wymienionych w akcie notarialnym z dnia [...] marca 1943 roku. Następnie pismem z dnia [...] maja 2001 r. ponowiła swój wniosek. Nadmieniła, że do tej pory prowadzono postępowanie w Starostwie [...] o zwrot fragmentu wydzielonego z działki dawnej obrębu [..], obecnie jest to część działki nr [...] o pow. 520 m2. Pozostała część nie jest przedmiotem żadnego postępowania. Skarżąca stwierdziła, że w niniejszym postępowaniu skarga na bezczynność Prezydenta [..] jest uzasadniona, bowiem od momentu złożenia wniosku do chwili obecnej upłynęły wszystkie terminy ustawowe do załatwienia sprawy. Organ do chwili obecnej nie poinformował jej o nowym terminie załatwienia sprawy i ewentualnych przyczynach zwłoki. Wskazała, że wyczerpała tryb przewidziany w art. 52 § 1 p.p.s.a. do wniesienia skargi, składając w dniu [..] czerwca 2015 r. zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie. Skarżąca wniosła o zobowiązanie organu do wydania decyzji w terminie 1 miesiąca od daty zwrotu organowi akt sprawy wraz z prawomocnym wyrokiem uwzględniającym skargę na bezczynność oraz zwrot kosztów postępowania według norm przepisanych. W odpowiedzi na skargę organ wnosząc o jej oddalenie, przedstawił okoliczności złożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Wskazał, że rozpoznając sprawę zwrotu, z uwagi na wątpliwości jakie wnikały z wniosków złożonych przez spadkobierców byłych właścicieli co do zakresu przedmiotu zgłoszonego żądania, pismem z dnia [..] lutego 2004 r. wnioskodawcy (w tym również skarżąca) o dołączenie do akt sprawy mapy z zaznaczoną granicą nieruchomości objętej wnioskiem o zwrot. Skarżąca nie przedstawiła swojego stanowiska. Uczyniła to tylko jedna z uprawnionych osób - I. B., której stanowisko organ wziął pod uwagę, uznając że wniosek dotyczy pozostałej części dawnej działki nr [...] z obrębu [...], oznaczonej jako działka nr [...]. i w związku z ustaleniem, iż nieruchomość stanowi własność [...]. Postępowanie w przedmiotowej sprawie prowadzi Starosta [...] wyznaczony przez Wojewodę [...] z dnia [...] października 2005 r. jako organ właściwy do załatwienia przedmiotowej sprawy. Końcowo organ wskazał, że brak dalszego prowadzenia sprawy przez Prezydenta [....] w zakresie pozostałych działek objętych przedmiotowym wywłaszczeniem podyktowany był brakiem jednoznacznego stanowiska w przedmiocie zakresu zgłoszonego żądania, natomiast skarżąca dopiero w pismach z 2015 r. doprecyzowała wniosek w zakresie pozostałych części wywłaszczonej nieruchomości. W ocenie organu z wniosku z dnia 25 maja 1995 r. nie wynika w żaden sposób, aby dotyczył on zwrotu wymienionych w nim nieruchomości. Dlatego też skarżąca została poinformowana, że wniosek ten nie może być rozszerzony w zakresie zwrotu nieruchomości, których jest poprzednią właścicielką. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 3 marca 2016 r., sygn. akt IV SAB/Wa 486/15 zobowiązał Prezydenta [...] do rozpatrzenia wniosku Z. P. z dnia [...] maja 1995 r. w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnym sprawy ( pkt 1); stwierdził, że bezczynność Prezydenta [...] miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa ( pkt 2); wymierzył Prezydentowi [...] grzywnę w wysokości 1500 złotych ( pkt 3); zasądził od Prezydenta [...] na rzecz skarżącej zwrot kosztów postępowania sądowego ( pkt 4).Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Prezydent [...], podnosząc, że Sąd I instancji nieprawidłowo przyjął, że pismo z dnia 25 maja 1995 r. stanowiło wniosek o zwrot nieruchomości. Nieprawidłowe jest również ustalenie Sądu, że od 1995 roku sprawa nie została rozstrzygnięta, bowiem wniosek o zwrot nieruchomości został złożony w dniu 7 maja 2001 r. Został on rozpatrzony decyzją Prezydenta [...] decyzją z dnia [...] lutego 2005 r., która następnie została uchylona decyzją Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2005 r. i przekazana do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia [...] października 2016 r., sygn. akt I OSK 1342/16, uchylił zaskarżony wyrok z dnia [..] marca 2016 r., IV SA/Wa 486/15, i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpatrzenia oraz zasądził od Z. P. na rzecz Gminy Miasto [...] zwrot kosztów postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu wyroku NSA stwierdził, że jego w ocenie nie może nasuwać żadnych wątpliwości, że pismo Z. P. z dnia 25 maja 1995 r. nie stanowiło wniosku o zwrot nieruchomości, o tyle pismo z dnia 7 maja 2001 r. takich wątpliwości nie nasuwa. Z pisma tego wynika, że żądanie dotyczy zwrotu części działek dawniej oznaczonych nr [...] z obrębu [...], nr [...] z obrębu [...] i nr [...] z obrębu [...]. Sąd podkreślił, iż wprawdzie w piśmie stwierdzono, że cel wywłaszczenia nie został zrealizowany na części działki dawnej nr [...], lecz Prezydent [...] wniosek ten traktował wniosek o zwrot działek oznaczonych numerami [...], [....] i [...], skoro decyzją a dnia [...] sierpnia 2003 r. odmówił ich zwrotu. Z. P. później nie ograniczyła swego żądania. Sąd stwierdził że nie można podzielić argumentacji organu, zgodnie z którą organu, skoro Z. P. nie załączyła mapy na żądanie skierowane do niej w 2004 r., a mapa załączona przez adwokata G. W.- pełnomocnika I. B. dotyczyła części działki nr [...], to w istocie nie zachodzi bezczynność. NSA stwierdził, że z uwagi na błędne przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że pismo Z. P. z dnia 25 maja 1995 r, było wnioskiem o zwrot nieruchomości, co skutkowało błędnym przyjęcie, że organ pozostaje w bezczynności w rozpoznaniu tego wniosku Sąd uwzględniając skargę kasacyjną uchylił zaskarżony wyrok. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznając ponownie sprawę zważył, co następuje: Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. 2016 r., poz. 1066 ) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrola ta, zgodnie z art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.), obejmuje także orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ. Zgodnie z treścią art. 190 p.p.s.a. sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Ocena prawna wyrażona w orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego jest wiążąca w sprawie dla sądu pierwszej instancji zarówno wówczas, gdy dotyczy zastosowania przepisów prawa materialnego, jak również przepisów postępowania administracyjnego. Oznacza to, że wojewódzki sąd administracyjny jest obowiązany rozpatrzyć sprawę ponownie, stosując się do oceny prawnej zawartej w uzasadnieniu wyroku, bez względu na poglądy prawne wyrażone w orzeczeniach sądowych w innych sprawach. Ratio legis unormowania art. 190 p.p.s.a. sprowadza się do przyspieszenia postępowania sądowo-administracyjnego poprzez uznanie, że pomimo uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, pewne kwestie sporne zostały już ostatecznie przesądzone. Powoduje to w konsekwencji zawężenie granic ponownego rozpoznania sprawy. (tak NSA w Warszawie w wyroku z dnia 2 października 2015 r. sygn. II OSK 47/14 oraz z dnia 15 maja 2015 r. sygn. II FSK 730/15). Tym samym Sąd, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania, nie ma całkowitej swobody przy wydawaniu nowego orzeczenia. Przede wszystkim "granice sprawy", o których mowa w art. 134 § 1 p.p.s.a., podlegają zawężeniu do granic, w jakich Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał sprawę i w jakich wydał orzeczenie. Tak więc rozpoznając sprawę powtórnie, sąd pierwszej instancji musi interpretować i stosować art. 134 § 1 p.p.s.a. przy uwzględnieniu postanowień zawartych w art. 168 § 3, art. 183 § 1 i art. 190 p.p.s.a. (Tarno, Jan Paweł. Art. 190. W: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. V. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2011.) Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 października 2016 r., sygn. akt I OSK 1342/16, jednoznacznie stwierdził, że nie pismo Z. P. z dnia [...] maja 1995 r. było wnioskiem zwrot nieruchomości, co wynika wprost z treści tego pisma. Natomiast z pisma z dnia [...] maja 2001 r. bez wątpliwości wynika żądanie Z.P. zwrotu części wywłaszczonych działek dawniej oznaczonych nr [...] z obrębu [...], nr [...] z obrębu [...] i nr [...] z obrębu [...]. Jest to zatem w niniejszym postępowaniu okoliczność bezsporna i nie podlegająca już dalszym rozważaniom. Analizując przedłożone akta administracyjne sprawy, należy uznać, że skarga na bezczynność Prezydenta [...] co do załatwienia wniosku skarżącej z dnia [...] maja 2001 r. jest zasadna. Podkreślenia wymaga, że stan bezczynności zachodzi wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale mimo ustawowego obowiązku nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia, innego aktu lub też nie podjął innej stosownej czynności (vide T. Woś, H. Knysiak - Molczyk, M. Romańska "Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz", Wydawnictwo prawnicze LexisNexis Warszawa 2005, s. 86). Dla dopuszczalności skargi na bezczynność nie ma przy tym znaczenia okoliczność, z jakich powodów określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, a w szczególności, czy bezczynność organu spowodowana została zawinioną lub niezawinioną opieszałością organu w ich podjęciu lub dokonaniu, czy też wiąże się z przeświadczeniem organu, że stosowny akt lub czynność w ogóle nie powinna zostać dokonana, wyrażającym się np. w odmowie wydania decyzji w związku z błędnym przekonaniem organu, że załatwienie sprawy nie wymaga jej wydania. Stosownie do art. 35 § 1 kpa organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub faktów i dowodów powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ (art. 35 § 2 kpa). Natomiast zgodnie z art. 35 § 3 kpa załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Z akt sprawy wynika, że Prezydent [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2003 r., nr [...] , po rozpatrzeniu wniosku z dnia [..] maja 2001 r. Z. J. K., G. J. K. i A. K. odmówił zwrotu działek oznaczonych dawniej jako działka nr [...] i [...] oraz części działki nr [...]. Kolejną decyzją z dnia [...] sierpnia 2003 r., nr [...], umorzył postępowanie co do pozostałej części działki nr [...]. Następnie pismem z dnia [...] lutego 2004 r. organ zwrócił się do Z. P., A. K. i pełnomocnika I. B. o dołączenie do akt sprawy mapy z zaznaczeniem granic nieruchomości objętej wnioskiem o zwrot. W piśmie tym organ jednak nie określił terminu, do którego strony winny rzeczoną mapę przedłożyć, jak również nie poinformował ich o ewentualnych skutkach jakie mogą wynikać w przypadku nie zastosowania się do tego wezwania. Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lutego 2005 r., nr [...], po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez pełnomocnika I.B., uchylił zaskarżoną decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] sierpnia 2003 r., [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. W dniu [...] kwietnia 2005 r. do organu I instancji wpłynęło pismo z dnia [...] kwietnia 2005 r. pełnomocnika I. B. wraz z załączoną do niego mapą z zaznaczonym obszarem działki objętym wnioskiem o zwrot.