Wyrok SN z dnia 4 lutego 2015 r., sygn. IV CSK 254/14

Pobranie przez pełnomocnika pieniędzy bez wiedzy właściciela rachunku bankowego nie uzasadnia odwołania darowizny, do jakiej doszło między tymi osobami .

Gazeta Prawna nr 25/2015

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)

SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)

SSN Agnieszka Piotrowska

Protokolant Bogumiła Gruszka

w sprawie z powództwa S. N. przeciwko G. K. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 4 lutego 2015 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 14 listopada 2013 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Powódka domagała się zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia woli przenoszącego z powrotem na nią własność udziału w wysokości 1/2 części w zabudowanej nieruchomości położonej w S. o powierzchni 4,03 ha, który darowała pozwanej umową darowizny z dnia 20 października 2009 r., wobec odwołania tej darowizny z powodu rażącej niewdzięczności pozwanej. Powódka odwołała darowiznę pismem z dnia 11 września 2012 r. wskazując, że pozwana przywłaszczyła sobie kwotę 20.000 zł pobierając ją z konta powódki bez jej wiedzy i zgody, i odmówiła zwrotu. Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo. Ustalił, że powódka w dniu 13 października 2011 r. została umieszczona w Domu Pomocy Społecznej w J., wcześniej zamieszkiwała w lokalu na piętrze w S., wraz z dwiema wnuczkami, córkami pozwanej. Miała problemy z poruszaniem się. Pozwana odwiedzała matkę, pomagała jej w codziennych sprawach, nie dochodziło między nimi do konfliktów. Umieszczenie w DPS powódka akceptowała wobec zapewnionej stałej pomocy medycznej. O umieszczeniu matki w DPS pozwana nie powiadomiła rodzeństwa, ale po powzięciu o tym wiadomości dzieci powódki odwiedzały ją, podobnie jak i pozwana. Pozwana dysponowała pełnomocnictwem matki do jej rachunku bankowego i w dniu 27 października 2011 r. z rachunku tego wypłaciła 20.000 zł. Powódka w DPS przebywała do 30 stycznia 2012 r., skąd została zabrana przez syna i córkę A. O pobraniu pieniędzy z rachunku powódka dowiedziała się w marcu 2012 r. od pracownika banku; w dniu 23 maja 2012 r. złożyła zawiadomienie w Prokuraturze Rejonowej o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia przez pozwaną. Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2012 r. Prokurator odmówił wszczęcia postępowania. Pismami z dni 25 czerwca i 10 sierpnia 2012 r. powódka wzywała pozwaną do zwrotu pieniędzy. Odwołanie darowizny nastąpiło pismem z dnia 11 września 2012 r. W listopadzie 2012 r. i w kwietniu 2013 r. pozwana zwróciła matce po 500 zł. Z podjętej z konta matki kwoty, kwota ponad 5.000 zł została przez pozwaną wydatkowana zgodnie z interesem i wolą powódki. Pozostałe 15.0000 zł pozwana przeznaczyła na własne wydatki to jest budowę obory, na wydatki związane z utrzymanie uczących się córek i własnym leczeniem raka tarczycy. Oceniając te fakty w płaszczyźnie ustawowej przesłanki skutecznego odwołania darowizny jaką jest rażąca niewdzięczność, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę również dalsze okoliczności faktyczne sprawy, w tym uwzględnił, że pozwana legitymowała się pełnomocnictwem matki i nie wynikało z niego ograniczenie do prawa pobierania jedynie niewielkich kwot; nadto Sąd skazał, że pobrane środki nie zostały wykorzystane w sposób niegodziwy. Wskazał też, że analogicznego czynu wobec matki dopuścił się również syn i od niego matka również dochodziła zwrotu pieniędzy. Ponadto w rodzinie, z racji dokonanych przez powódkę darowizn nieruchomości na rzecz jej dzieci, dochodzi do konfliktów, co Sądowi jest wiadome z urzędu, nie wyłączając sprawy z wniosku syna o ubezwłasnowolnienie matki, prawomocnie oddalonego. Ten stan rzeczy prowadził Sąd do oceny, że jakkolwiek działanie pozwanej może być ocenione jako nielojalne, ale uwzględniając realia sprawy, winno być ocenione jak swoista rodzinna norma, skoro mieściło się w ramach rodzinnych konfliktów. Stąd też, w ocenie Sądu, nie było podstaw do zakwalifikowania zachowania pozwanej jako rażącej niewdzięczności, prowadzącej do upadku skutku obligacyjnego darowizny.