Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 6 listopada 2003 r. sygn. III CZP 61/03

Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący)

Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)

Sędzia SN Gerard Bieniek

Sędzia SN Helena Ciepła

Sędzia SN Józef Frąckowiak

Sędzia SN Jacek Gudowski

Sędzia SN Zbigniew Strus

Sąd Najwyższy po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 6 listopada 2003 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka, zagadnienia prawnego przedstawionego przez Prokuratora Generalnego we wniosku z dnia 9 czerwca 2003 r.:

„Czy w przypadku, gdy kara umowna została zastrzeżona na rzecz jednej ze stron umowy na wypadek niewykonania lub nienależytego zobowiązania, strona zobowiązana do zapłaty kary umownej może zwolnić się z tego obowiązku, jeżeli wykaże, że żądający zapłaty kary umownej nie poniósł żadnej szkody na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ?”

podjął uchwałę:

Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody

i nadał jej moc zasady prawnej.

Uzasadnienie

I. Przedstawiając Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 60 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052) wniosek z dnia 9 czerwca 2003 r. o rozstrzygnięcie przytoczonego na wstępie zagadnienia prawnego, Prokurator Generalny wskazywał na niejednolitość w jego rozstrzyganiu w orzecznictwie Sądu Najwyższego kształtującym się na podstawie przepisów art. 483-484 k.c. i znaczne trudności występujące w praktyce prawniczej, spowodowane taką niejednolitością. Brak ustabilizowanego stanowiska Sądu Najwyższego stwarza ponadto zagrożenie dla zasady równego traktowania podmiotów uczestniczących w obrocie prawnym przez odmienne rozstrzygnięcia w podobnych sytuacjach prawnych. W uzupełnieniu wniosku Prokurator Generalny zaproponował i szerzej umotywował rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy przedstawionego zagadnienia prawnego w ten sposób, że dłużnik nie mógłby zwolnić się z obowiązku zapłaty kary umownej, jeżeli wykaże, iż wierzyciel nie poniósł szkody w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania. W uzasadnieniu tej propozycji znalazła się m.in. konstatacja, że strony mogą w treści klauzuli, zawierającej karę umowną, uzależnić możliwość dochodzenia kary umownej od wystąpienia określonego rodzaju szkody.