Wyrok NSA z dnia 6 listopada 2019 r., sygn. I OSK 3013/18

1. Wyłączenie w art. 229 u.g.n. roszczenia o zwrot nieruchomości stanowi samodzielną, negatywną przesłankę zwrotu, wykluczającą badanie merytorycznych przesłanek określonych w art. 136 i art. 137 u.g.n.

2. Osobą trzecią w rozumieniu art. 229 u.g.n. jest każda osoba fizyczna, a także każda osoba prawna, niebędąca Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) sędzia NSA Marian Wolanin po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 listopada 2017 r. sygn. akt IV SA/Wa 1952/17 w sprawie ze skargi M. Z. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 29 listopada 2017 r., IV SA/Wa 1952/17 oddalił skargę M. Z. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z [...] maja 2017 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że zgodnie z art. 229 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U z 2016 r., poz. 2147), dalej "u.g.n.", stanowiącym podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia, roszczenie o zwrot nieruchomości nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1998 r.) nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Ratio legis uregulowania zawartego w tym przepisie polega na prawnej ochronie osób trzecich (innych niż Skarb Państwa lub Gmina), które uzyskały prawa do nieruchomości spełniającej warunki do zwrotu w oparciu o art. 137 u.g.n. oraz na zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu prawnego wynikającego z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Tym samym, jeżeli przed wskazaną datą rozporządzono wywłaszczoną nieruchomością w sposób określony w art. 229 u.g.n. i fakt ten został ujawniony w księdze wieczystej, to roszczenie o zwrot tej nieruchomości nie przysługuje byłemu właścicielowi bądź jego następcy prawnemu - choćby spełnione były przesłanki do zwrotu wynikające z art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 ust. 1 u.g.n. (por. wyrok NSA z 30 stycznia 2007 r., I OSK 386/06, wyrok WSA w Kielcach z 9 sierpnia 2007 r., II SA/Ke 169/07).