Wyrok SN z dnia 27 lipca 2021 r., sygn. V CSKP 40/21

1. Konsekwencją stwierdzenia, że dane postanowienie umowne ma charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z przewidzianą w art. 385¹ § 2 k.c. zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie. W związku z tym stwierdzenie nieuczciwego charakteru takiego warunku powinno mieć z reguły skutek w postaci przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta, w jakiej znajdowałby się on w braku tego warunku. Jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, że na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć treści praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, iż strony pozostają związane pozostałą częścią umowy.

2. Możliwość ustalenia kwoty zadłużenia w walucie obcej i nawet dopuszczalność jej spłaty w ratach bezpośrednio w walucie (CHF) może okazać się niemożliwa, jeżeli nie będzie można określić wysokości pierwotnego zadłużenia w związku z wadliwością indeksacji kwoty kredytu. Kluczowe będzie ustalenie, czy pozwany bank spełnił świadczenie, do którego się zobowiązał w umowie (przedstawił do dyspozycji kredytobiorców ustaloną w umowie kwotę), skoro kwota kredytu została określona w CHF, a mechanizm określający sposób przeliczenia CHF na złotówki może być z umowy wyeliminowany na skutek zastosowania sankcji bezskuteczności zawartych w umowie klauzul indeksacyjnych, działającej od samego początku i z mocy prawa. W razie stwierdzenie, że mimo zamieszczenia w umowie niedozwolonych postanowień, strony będą związane umową w dalszym zakresie, niezbędne okaże się ustalenie, w jakiej części pozwani spłacili kredyt, jeżeli postanowienie umowne dotyczące sposobu przeliczania spłat dokonywanych w PLN na walutę obcą zostanie z umowy wyeliminowane.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Mariusz Łodko (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Marcin Łochowski

‎SSN Tomasz Szanciło