Świadczenia na zakończenie pracy: jakie i kiedy są zwolnione ze składek

Jak w przypadku kwestii ubezpieczeniowych, także w odniesieniu do zwolnienia ze składek przepisy nie odpowiadają wprost na wiele pytań. Niektóre wątpliwości rozwiewa dopiero Zakład Ubezpieczeń Społecznych w interpretacjach indywidualnych. Dlatego aby poprawnie ocenić, czy dane świadczenie nie jest oskładkowane, trzeba znać nie tylko przepisy, lecz także ich wykładnię. Oczywiście należy pamiętać, że interpretacje przepisów przez ZUS można zakwestionować przed sądem. Zatem płatnik, który nie zgadza się z dominującą wykładnią prezentowaną przez ZUS i nie zamierza opłacać składek od świadczenia, może dowodzić swoich racji, składając odwołanie od decyzji określającej zaległości składkowe z tego tytułu. Może również zaskarżyć interpretację indywidualną, którą otrzymał we własnej sprawie. ©℗

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497; dalej: ustawa systemowa) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników – a co za tym idzie, także na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe – stanowi przychód ze stosunku pracy. Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 858) za przychody ze stosunku pracy uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności dotyczy to:

• wynagrodzenia zasadniczego,
• wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
• różnego rodzaju dodatków, nagród,
• ekwiwalentów za niewykorzystany urlop i wszelkich innych kwot niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto
• świadczeń pieniężnych ponoszonych za pracownika, jak również wartości innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Dla celów składkowych w przypadku pracowników, z którymi pracodawca zawarł dodatkowo umowę agencyjną, umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowę o dzieło, za przychód ze stosunku pracy uważa się także przychód z tych umów. W podstawie wymiaru składek nie uwzględnia się jednak wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.