Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 grudnia 2009 r., sygn. II SA/Ol 987/09

Dnia 8 grudnia 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia NSA Janina Kosowska Sędziowie Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędzia WSA Bogusław Jażdżyk Protokolant Wojciech Grabowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 grudnia 2009 roku sprawy ze skargi Wojewody Warmińsko-Mazurskiego na uchwałę Rady Gminy w Dywitach z dnia 30 czerwca 2009 roku nr XXX/249/09 w przedmiocie opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych 1/ stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały 2/ orzeka, że zaskarżona uchwała nie podlega wykonaniu

Uzasadnienie

W dniu "[...]" Rada Gminy D. podjęła uchwałę nr "[...]" w sprawie ustalenia opłat za świadczenia prowadzonych przez Gminę D. przedszkoli publicznych. Określono, iż opłata stała za świadczenia wychowawczo-dydaktyczne oraz opiekuńcze wykraczające poza podstawy programowe będzie wynosić 140 zł miesięcznie oraz, że opłata ta nie podlega zwrotowi ani obniżeniu z tytułu czasowej nieobecności wychowanka w przedszkolu. W kolejnych punktach tejże uchwały wskazano, iż opłata za przygotowanie posiłków wynosi 30 zł miesięcznie, zaś opłata dzienna za wyżywienie - 5,20 zł, przy czym w przypadku nieobecności dziecka w przedszkolu trwającej dłużej niż dwa dni, opłaty te nie są pobierane, za każdy dzień nieobecności.

Na powyższą uchwałę skargę złożył Wojewoda, wnosząc o stwierdzenie jej nieważności. Podniesiono, iż uchwała ta została podjęta z istotnym naruszeniem art. 14 ust. 5 i art. 67a ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty. Wskazano, iż co do zasady przedszkola publiczne, co najmniej w zakresie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, prowadzą bezpłatne nauczanie. Opłata ustalona przez Radę Gminy D. w oparciu o art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty powinna wskazywać konkretne kwoty za konkretne świadczenia publicznego przedszkola samorządowego, bowiem nie każde dziecko będzie korzystało ze wszystkich świadczeń, a jednocześnie zgodnie z postanowieniami przedmiotowej uchwały będzie musiało ponosić taką samą odpłatność. Podkreślono również, iż opłaty za świadczenia przedszkoli mają charakter cywilnoprawny. Zatem zastosowanie ma w tym przypadku zasada ekwiwalentności świadczeń, zgodnie z którą opłatę wnosi się za konkretne świadczenia przekraczające podstawę programową i w relacji do konkretnych kosztów świadczenia usług wykraczających poza podstawę programową wychowania przedszkolnego. Ponadto wskazano, powołując się na orzeczenie sądu administracyjnego, iż takie ogólnikowe ujęcie przedmiotowej opłaty powoduje przyjęcie tylko jednej, sztywnej opłaty, która w istocie nakłada na rodziców dzieci obowiązek jej ponoszenia w każdym przypadku korzystania przez dziecko z wychowania przedszkolnego, niezależnie od rozmiaru i rodzaju tych dodatkowych świadczeń oferowanych poza podstawą programową przez przedszkole oraz bez związku z tym, czy konkretne dziecko korzysta w ogóle z owych dodatkowych świadczeń. Żaden przepis ustawy o systemie oświaty nie przewiduje pojęcia "opłaty stałej", a wskazane w przepisach uprawnienie rady obejmuje jedynie ustalenie opłat za konkretne, indywidualnie wskazane świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych przekraczające podstawę programową. Podkreślono, iż uprawnienie do jej ustalenia nie można kojarzyć z dowolnością ani stałością, gdyż sposób ustalenia odpłatności winien być przekonujący, oparty choćby na kalkulacji ekonomicznej, a argumentacja za nim przemawiająca - racjonalna i stosownie uzasadniona. Natomiast z zapisów przedmiotowej uchwały nie wynika, co jest podstawą ustalenia opłaty we wskazanej wysokości. W ocenie skarżącego niedopuszczalne jest również pozbawienie możliwości zwrotu opłaty w przypadku faktycznego nieskorzystania przez dziecko z danego rodzaju świadczeń. Brak świadczenia ze strony gminy, a pobranie opłaty od rodziców (opiekunów) dzieci, uczęszczających do przedszkola, lecz nieobecnych w danym czasie, narusza w tym przypadku wskazaną wyżej zasadę ekwiwalentności świadczeń. Podniesiono także, iż Rada Gminy D. ustalając opłaty za przygotowanie posiłków oraz wyżywienie działała bez umocowania w przepisach obowiązującego prawa, bowiem w myśl art. 5c pkt 3 ustawy o systemie oświaty w przypadku szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego zadania i kompetencje organu prowadzącego określone m.in. w art. 67a ust. 3, 5 i 6 ustawy o systemie oświaty wykonuje odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa.