Postanowienie SN z dnia 6 czerwca 2019 r., sygn. II CSK 623/18

Wątpliwości, co do obowiązku spełnienia świadczenia nie mogą być identyfikowane z wymaganą w art. 411 pkt 1 k.c. pozytywną wiedzą dłużnika o braku powinności spełnienia świadczenia, nawet, jeżeli są poważne. Z wiedzą solvensa w rozumieniu art. 411 pkt 1 k.c. nie może być zrównana sytuacja, w której świadczący wprawdzie nie wie o nieistnieniu zobowiązania, ale niewiedza ta jest wynikiem niedochowania należytej staranności, albo jest w inny sposób zawiniona.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Monika Koba

w sprawie z powództwa Syndyka Masy Upadłości F. Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w P. przeciwko Miastu P. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 6 czerwca 2019 r., na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt I ACa [...],

1) odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej rozstrzygnięcia oddalającego apelację powoda (punkt II)

2) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania w pozostałej części

3) zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.500 (siedem tysięcy pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2018 r. Sąd Apelacyjny w [...] zmienił częściowo wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia 14 listopada 2014 r. w ten sposób, że zasądził od pozwanego Miasta P. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości F. S.A. w P. w upadłości likwidacyjnej kwotę 2.306.067,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 lipca 2009 r., a w pozostałym zakresie apelację powoda oddalił.

Orzeczenie to zostało zaskarżone skargą kasacyjną przez pozwanego w całości. Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazał, że w sprawie występują istotne zagadnienia prawne w postaci konieczności odpowiedzi na pytania: 1) Czy sprzeczność umowy z przepisami techniczno-budowlanymi uregulowanymi w rozporządzeniu (dokładnie w załączniku do rozporządzenia) może prowadzić do nieważności czynności prawnej, wziąwszy pod uwagę charakter i cel tych przepisów a także ustawowo przyznaną możliwość uzyskania odstępstwa w tym zakresie, a jeśli tak to czy podważa to umowę w całości, czy jedynie skutkuje nieważnością w części z możliwością zastąpienia ubytku właściwą normą techniczno-budowlaną; 2) Czy roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego w przypadku unormowanym w art. 411 pkt 1 initio k.c. wyłącza: wiedza solvensa o braku podstawy świadczenia (zgodnie z verba legis) bądź wiedza solvensa istniejąca mimo pewnych wątpliwości czy też okolicznością wyłączającą jest jedynie jego (restryktywnie rozumiana) pozytywna wiedza i zupełna świadomość; 3) Czy w przypadku uznania umowy za nieważną, a następnie rozliczenia stron na podstawie bezpodstawnego wzbogacenia słuszne jest obliczanie wartości wzbogacenia bazując na wartości wynagrodzenia umownego, czy obliczenie wartości zubożenia jest wystarczające do ustalenia wartości wzbogacenia, w sytuacji, gdy przepis stanowi o konieczności zwrotu uzyskanej korzyści majątkowej, czy trafne jest przyjęcie przez sąd, w przypadku niemożności rozliczenia stron w naturze, wartości wzbogacenia na datę wyrokowania; 4) Czy w przypadku konieczności ustalenia przez sąd wartości bezpodstawnego wzbogacenia dopuszczalne jest zasądzenie ustawowych odsetek za opóźnienie od daty wcześniejszej niż data wyrokowania; 5) Czy zakres związania wynikający z art. 386 § 6 k.p.c. zobowiązuje sąd do przeprowadzania dowodu z opinii biegłego "do skutku" i to z urzędu, pomimo braku inicjatywy dowodowej powoda, czy uzasadnione jest wyręczania powoda przez Sąd w inicjatywie dowodowej pomimo brzmienia art. 6 k.c. i art. 3 k.p.c. in fine w szczególności, gdy proces prowadzony jest pomiędzy przedsiębiorcami korzystającymi z pomocy kwalifikowanych pełnomocników, czy obalenie przez pozwanego dowodu z opinii biegłego lub stwierdzenie przez sąd jej nieprzydatności dla sprawy, upoważnia pozwanego do skorzystania z dobrodziejstwa wygrania procesu, w sytuacji, w której powód nie wnosi o powołanie kolejnego biegłego, a tym samym nie wykazuje swojego roszczenia co do wysokości, czy złożenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego pozostaje aktualne przez cały czas trwania procesu, w tym znaczeniu, że jeżeli dowód taki zostanie przeprowadzony, a następnie zostanie uznany za nieprzydatny dla sprawy, to wniosek zostaje "skonsumowany" i powinien być ponowiony przez stronę chcącą wykazać określone fakty; 6) Czy Sąd Najwyższy może badać powództwo główne, w sytuacji, gdy oddalił je sąd drugiej instancji w pierwszym wyroku uchylającym orzeczenie sądu pierwszej instancji a następnie postępowanie dotyczyło tylko powództwa ewentualnego; 7) Czy dowód z opinii podmiotu, który nie prowadzi badań naukowych, jest dowodem z opinii instytutu naukowego lub naukowo-badawczego, o którym mowa w art. 290 § 1 k.p.c, czy na podstawie art. 290 § 1 k.p.c. sąd może żądać wydania opinii przez podmiot, który nie prowadzi działalności naukowej ani badawczej.