Kodeks pracy 2023 - prewencyjna kontrola trzeźwości

Dotychczas kontrola trzeźwości pracownika była możliwa wyłącznie w sytuacjach, kiedy pracodawca nie dopuszczał pracownika do pracy na skutek uzasadnionego podejrzenia, że pracownik jest pod wpływem alkoholu. W takim przypadku, na żądanie pracodawcy lub samego pracownika, badanie stanu trzeźwości przeprowadzał uprawniony do tego organ -policja.

Nowe przepisy wprowadzają jednak w tym zakresie rewolucyjne zmiany, na które czekali od wielu lat pracodawcy - możliwość dokonywania tzw. prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników, a co za tym idzie, nie wtedy, gdy okoliczność wskazuje na stan pracownika po spożyciu alkoholu, lecz w celu prewencyjnego zapobiegania dopuszczeniu pracownika pod wpływem alkoholu do pracy.

Prewencyjne kontrole trzeźwości nie mogą być jednak prowadzone bez ograniczeń. Dopuszczalne są bowiem wyłącznie w takich przypadkach, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, np. kontrole personelu medycznego szpitali, pracowników produkcyjnych, kierowców, ochroniarzy, nauczycieli, opiekunów.

Nowością ponadto jest możliwość dokonywania kontroli:

• przez samego pracodawcę, bez konieczności wzywania do tego policji, oraz
• przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie, należącego do pracodawcy.

W razie stwierdzenia podczas takiej kontroli stanu po spożyciu alkoholu pracodawca ma obowiązek przetwarzać informację o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku. Jest to możliwe wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony dóbr, dla których jest prowadzona kontrola, i przechowywać te informacje w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania, a w przypadku zastosowania kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej na skutek stwierdzenia takiego stanu - do czasu zatarcia kary.

Procedura wprowadzania prewencyjnej kontroli trzeźwości

Wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Pracodawca informuje pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości do zakładu pracy. Informację należy przekazać w sposób przyjęty u danego pracodawcy, ale nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem przeprowadzania kontroli.

Niezależnie od regulacji wewnątrzzakładowych w tym zakresie, w związku z zatrudnieniem pracownika objętego kontrolą trzeźwości pracodawca ma obowiązek przekazać mu przed dopuszczeniem do pracy informacji o sposobie przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaju urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czasie i częstotliwości jej przeprowadzania.

Konsekwencje kontroli trzeźwości

Jeżeli przeprowadzona kontrola wykaże stan pracownika po spożyciu alkoholu, pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, informując go o przyczynie takiej decyzji, a czas niewykonywania pracy jest czasem niepłatnym. W razie gdyby pracownik kwestionował decyzję pracodawcy w tym zakresie, na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości przeprowadza policja.

Rozszerzenie zakresu kontroli trzeźwości

Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników albo innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Procedury wprowadzenia i stosowania kontroli w tym zakresie są identyczne, jak procedury w zakresie prewencyjnej kontroli trzeźwości.

Kontrole trzeźwości oraz kontrole na obecność innych środków odurzających mogą obejmować nie tylko pracowników, ale także osoby wykonujące pracę na innej podstawie - np. umowy zlecenia lub pracujących w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.