Wyrok SN z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. I PK 198/17

Świadczenie nazwane w wewnętrznych aktach zakładowych (w tym umowach o pracę) jako "dieta", "ryczałt" czy "delegacja" mogą kompensować różne koszty związane z podróżą służbową takie jak dieta, czy ryczałt za nocleg. Ustalenie, co konkretnie kryje się pod pojęciem użytym w regulacjach wewnętrznych lub w umowie o pracę (które nie musi odpowiadać semantycznie pojęciu zastosowanemu w powszechnie obowiązujących aktach prawnych), wymaga sądowej wykładni odpowiednich postanowień aktów wewnętrznych oraz umowy o pracę, uwzględniającej wszystkie istotne okoliczności sprawy.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)

SSN Bohdan Bieniek

SSN Jolanta Franczak (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa L. S. przeciwko S. K. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą W. w G. o ryczałty za noclegi, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 19 grudnia 2018 r., skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt VIII Pa [...],

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w S. wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2016 r. zasądził od pozwanego S. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą W. w G. na rzecz powoda L. S. kwotę 39.881,57 zł tytułem ryczałtów za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2015 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), umorzył postępowanie w zakresie cofniętych przez powoda roszczeń (pkt 3) oraz nadał wyrokowi w zakresie zasądzonej kwoty rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1.500 zł (pkt 4).

W sprawie tej Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony u pozwanego w okresie od dnia 29 stycznia 2013 r. do dnia 10 października 2014 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. W umowach o pracę przewidziano wynagrodzenie powoda w kwocie 1.500 zł, jak i "należne diety" z tytułu podróży służbowych. Pozwany nie poinformował powoda co będzie wchodziło w skład należnych diet i jak będą one rozliczne. U pozwanego nie było regulaminu pracy ani żadnego innego aktu prawnego, który określałby zasady rozliczania pracownika z tytułu delegacji służbowych. Nie ustaliły tego również strony w umowie o pracę ani w jakikolwiek inny sposób. W okresie zatrudnienia powód wyjeżdżając do Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji, Niemiec, Szwajcarii czy Hiszpanii noclegi spędzał w prowadzonym przez siebie samochodzie, który miał miejsca do spania. Pojazd nie był wyposażony w klimatyzację postojową. Powód ponosił koszty związane z korzystaniem z pryszniców. Powód otrzymywał wskazane w umowie o pracę wynagrodzenie zasadnicze oraz diety krajowe i zagraniczne zgodnie z prowadzoną przez pozwanego dokumentacją poleceń wyjazdów służbowych oraz rozliczenia kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej, których większość była niższa od diet przewidzianych dla danego państwa w przepisach prawa. Faktycznie powód jednak był rozliczany z 10% od frachtu, w co miało wchodzić należne wynagrodzenie za pracę oraz diety. Pozwany nie wypłacał mu ryczałtów za noclegi krajowe i zagraniczne. Z prowadzonej przez pozwanego dokumentacji wynikają jedynie należności z tytułu diet krajowych i zagranicznych. Natomiast w przypadku ryczałtów za noclegi wskazywano tę należność jako zero. We wskazanych kwotach nie były więc uwzględniane ryczałty za noclegi oraz nie ma podpisów potwierdzających otrzymanie tych należności przez powoda. Powód nie był zaznajamiany z tymi dokumentami. Należności miał płacone częściowo na konto, a częściowo w gotówce, której otrzymanie potwierdzał w zeszycie prowadzonym przez pozwanego. Pozwany nie potrafił wskazać, jak były wyliczane wskazane w umowie o pracę "należne diety". Należność z tytułu ryczałtów za noclegi w okresie objętym sporem wynosiła za noclegi krajowe 2.083,50 zł, zaś za zagraniczne w przeliczeniu na złotówki 37.798,07 zł, co stanowi łącznie 39.881,57 zł. Pismem z dnia 29 stycznia 2015 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty należności z tytułu delegacji za podróże służbowe, to jest diet i ryczałtów za noclegi w kwotach 28.709 zł za okres od dnia 29 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. oraz 33.600 zł za okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 10 kwietnia 2014 r. oraz kwoty 2.690 zł tytułem dodatku za pracę w porze nocnej.