Wyrok SN z dnia 24 października 2017 r., sygn. I PK 291/16

Pracownik, który zawarł z pracodawcą porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę za odszkodowaniem, nie może na podstawie art. 88 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli jedynie w części dotyczącej wysokości odszkodowania. Uchylenie się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia woli powoduje zawsze bezskuteczność (nieważność) całej czynności prawnej. Niedopuszczalne jest zatem uchylenie się tylko od jej części.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)

SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Rączka

w sprawie z powództwa K.P. przeciwko M. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w [...] o zapłatę premii, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 października 2017 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w [...] z dnia 29 października 2015 r.,

1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I. a) w części dotyczącej oddalenia powództwa o zasądzenie kwoty 9.000 (dziewięć tysięcy) złotych tytułem premii z ustawowymi odsetkami od tej kwoty, w punkcie I. c) oraz w punkcie 4. i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w [...] do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego,

2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części.

Uzasadnienie

K. P. w pozwie zażądała zasądzenia od M. Sp. z o.o. z siedzibą w [...] kwoty 14.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu niewypłaconej premii za okres od grudnia 2012 r. do stycznia 2014 r. oraz kwoty 12.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu zmiany wysokości świadczenia dodatkowego zawartego w porozumieniu z 30 stycznia 2014 r.

Sąd Rejonowy - Sąd Pracy w [...] wyrokiem z 3 czerwca 2015 r. zasądził od M. Sp. z o.o. w [...] na rzecz K.P. tytułem premii kwotę 14.000 zł z ustawowymi odsetkami od kwot po 1.000 zł liczonymi od 11 dnia każdego miesiąca poczynając od stycznia 2013 r. do 11 stycznia 2014 r. i od kwoty 1.000 zł od 1 lutego 2014 r. (pkt 1); w pozostałej części oddalił powództwo (pkt 2); nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego kwotę 81,26 zł tytułem zwrotu wydatków (pkt 3); zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami (pkt 4). Sąd ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanej spółce od 1 października 2008 r. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z dwunastomiesięcznym okresem wypowiedzenia; od 1 maja 2009 r. na stanowisku głównego księgowego, dyrektora do spraw administracyjno - finansowych z wynagrodzeniem 6.600 zł brutto miesięcznie. Na podstawie aneksu z 26 listopada 2012 r. pracodawca przyznał powódce stałą miesięczną premię w kwocie 3.588 zł brutto. Decyzję w sprawie premii podjął ówczesny prokurent firmy M. L. w związku z tym, że były duże różnice w wysokości płac między kadrą kierowniczą, a główną księgową, a firma zarobiła dużo pieniędzy. W dniu 1 grudnia 2012 r. powódce przyznana została przez pracodawcę premia miesięczna w wysokości 1 .000 zł netto płatna od grudnia 2012 r. Powódka wynegocjowała tę premię z ówczesnym prokurentem firmy M. L. w związku z obowiązkami wykonywanymi przy wdrażaniu nowego systemu komputerowego w firmie wymagającymi od powódki większego nakładu i czasu pracy. Pismo w sprawie przyznania tej premii powódka sporządziła na komputerze i zaniosła do podpisu prokurentowi, a następnie oddała pismo do działu kadr. Drugi egzemplarz pisma podpisany przez prokurenta powódka zostawiła dla siebie. Decyzja o przyznaniu powódce premii należała do prokurenta M. L. W dniu 30 stycznia 2014 r. pomiędzy powódką a pozwaną zostało zawarte porozumienie dotyczące rozwiązania umowy o pracę zawartej 1 października 2008 r. Strony porozumienia ustaliły, iż łącząca je umowa o pracę ulega rozwiązaniu 31 stycznia 2014 r. za porozumieniem stron. W związku z dwunastomiesięcznym okresem wypowiedzenia wynikającym z umowy o pracę strony uzgodniły, iż powódka otrzyma dodatkowe świadczenie w wysokości dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia brutto oraz premii przyznanej aneksem do umowy o pracę z 26 listopada 2012 r. w łącznej kwocie 122.256 zł brutto, którego zapłata nastąpi w 12 równych miesięcznych ratach w wysokości 10.188,00 zł brutto każda płatnych do dnia 10-go dnia każdego miesiąca poczynając od marca 2014 r. Pracodawca zobowiązał się ponadto do pokrycia kosztów utrzymania udostępnionego powódce mieszkania oraz kosztów rozmów telefonicznych do kwoty 200 zł do 31 marca 2014 r. Powódka zobowiązała się w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy, telefonicznie lub osobiście w siedzibie pracodawcy, udzielać wszelkich niezbędnych informacji związanych z wykonywaniem jej obowiązków pracowniczych w trakcie trwania stosunku pracy, w szczególności w zakresie cen transferowych oraz prowadzonych postępowań podatkowych. Wynagrodzenie powódki za te czynności zostało uwzględnione w dodatkowym świadczeniu. Pracodawca zobowiązał się do pokrycia kosztów związanych z dojazdem powódki do firmy. W porozumieniu zawarto oświadczenie stron, iż porozumienie wyczerpuje wszelkie roszczenia i żądania pracownika z tytułu stosunku pracy, a jakiekolwiek nieporozumienia powstałe na gruncie regulacji porozumienia nie będą stanowiły podstawy do wszczęcia sporu sądowego przeciwko drugiej stronie. Spotkanie z powódką w sprawie zawarcia porozumienia odbywało się w siedzibie firmy i trwało kilka godzin. Pozwaną reprezentował prokurent, obecny był tłumacz i radca prawny. Pismem z 26 maja 2014 r. powódka zwróciła się do pozwanej o wypłatę premii za okres od grudnia 2012 r. do stycznia 2014 r. wraz odsetkami oraz dodatkowego świadczenia ustalonego w porozumieniu w wysokości uwzględniającej tę premię. Powódka wezwała następnie pozwaną pismem z 22 września 2014 r. do zapłaty kwoty 21 .000 zł wraz z odsetkami ustawowymi tytułem zaległej premii. Sąd Rejonowy wskazał, że chociaż pozwana kwestionowała przyznanie powódce z dniem 1 grudnia 2012 r. premii w wysokości 1. 000 zł, to powódka na okoliczność przyznania premii złożyła dokument podpisany przez działającego wówczas w imieniu pracodawcy prokurenta M. L., który potwierdził w zeznaniach, iż podpisał dokument, przyznając powódce premię za wdrażanie nowego systemu komputerowego w pozwanej firmie. Zdaniem Sądu z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikało, iż powódce przyznana została przez pracodawcę premia w kwocie 1 .000 zł, której to premii powódka nie otrzymywała, mimo iż premia taka jako składnik wynagrodzenia powinna być wypłacana. Sąd Rejonowy nawiązał do treści porozumienia z 30 stycznia 2014 r. i zawartej w nim klauzuli, iż porozumienie wyczerpuje wszelkie roszczenia i żądania pracownika z tytułu stosunku pracy, podnosząc, że dla oceny wpływu tego postanowienia umownego na zasadność roszczenia powódki powołać należy przepis art. 84 k.p., zgodnie z którym pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Sąd stwierdził, że zakaz ten dotyczy zarówno wynagrodzenia w całości, jak i jego poszczególnych składników, wobec tego również przyznanej powódce premii. Zdaniem Sądu w porozumieniu stanowiącym ugodę zawartą przez strony w związku z rozwiązaniem z powódką umowy o pracę nie ma mowy o tym, iż dodatkowe świadczenie, do którego zapłaty zobowiązał się pracodawca, obejmuje również niewypłaconą powódce premię w kwocie 1.000 zł miesięcznie. W konsekwencji nie można przyjąć ani domniemywać, że powódka zawierając z pozwaną porozumienie zrezygnowała z przysługującego jej wynagrodzenia w postaci premii. Sąd Rejonowy wskazał dalej, że ponieważ premia została przyznana z dniem 1 grudnia 2012 r. i do końca zatrudnienia nie zostało powódce wręczone żadne pismo, w którym pracodawca zmieniłby warunki pracy i płacy w zakresie przyznanej premii w związku z wdrażaniem systemu, to nie zasługuje uwzględnienie stanowisko prokurenta pozwanej, iż premia może ewentualnie dotyczyć tylko okresu wdrażania systemu. Sąd zauważył także, iż żadna ze stron nie wykazała, kiedy faktycznie nastąpiło zakończenie procesu wdrażania nowego systemu komputerowego. Sąd Rejonowy wskazał, iż w porozumieniu z 30 stycznia 2014 r. strony uzgodniły wszystkie okoliczności związane z rozwiązaniem stosunku pracy. Powódka zgodziła się na określoną w porozumieniu wysokość świadczenia dodatkowego obejmującą dwunastokrotność wynagrodzenia powódki wraz z premią wynikającą z aneksu z 26 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że nie zasługują na uwzględnienie twierdzenia powódki, iż porozumienie zawarła pod wpływem błędu. Sąd zaznaczył, że zawieranie porozumienia trwało wiele godzin a powódka brała udział w negocjacjach w sprawie zawarcia tego porozumienia i miała możliwość i czas zapoznania się z treścią przygotowanego projektu porozumienia i przeanalizowania zapisu co do wysokości świadczenia dodatkowego i składników wynagrodzenia, które uwzględniono przy jego ustaleniu. Zdaniem Sądu powódka podpisując porozumienie, w istocie godziła się na to, iż premia w wysokości 1 .000 zł nie została uwzględniona w świadczeniu dodatkowym. Sąd za niewiarygodne ocenił twierdzenia powódki, iż nie wiedziała, iż świadczenie nie obejmuje premii 1.000 zł i że premia nie była jej wypłacana, skoro powódka dysponowała dokumentem podpisanym przez M. L. w sprawie przyznania premii, a do tego jako osoba nadzorująca kadry nie mogła nie zdawać sobie sprawy z wysokości swojego wynagrodzenia.