Wyrok SN z dnia 1 marca 2016 r., sygn. I PK 125/15

W sytuacji gdy wobec konieczności zmiany planu nauczania uniemożliwiającej zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy, pracodawca podejmuje starania, by zapewnić zagrożonej utratą pracy osobie dalsze zatrudnienie, a nauczyciel nie czyni nic, by w zaistniałych warunkach zachować stanowisko pracy, oczekując realizacji związkowej ochrony trwałości stosunku pracy kosztem zwolnienia inny pracowników, niebędących działaczami związkowymi, żądanie przez taką osobę przywrócenia do pracy może być uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do owej szczególnej ochrony.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)

SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)

SSN Zbigniew Myszka

w sprawie z powództwa B. G. przeciwko Zespołowi Szkół w K. o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 1 marca 2016 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w C. z dnia 27 listopada 2014 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Powódka B. G. wniosła o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pozwany Zespół Szkół w K., ewentualnie - w przypadku upływu okresu wypowiedzenia przed wyrokowaniem - o przywrócenie do pracy u pozwanego na dotychczasowych warunkach, a nadto o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy w C. wyrokiem z dnia 16 grudnia 2013 r. przywrócił B. G.- do pracy w pozwanym Zespole Szkół w K. (pkt 1); zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2) oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.351,00 zł tytułem opłaty sądowej, od której powódka była zwolniona (pkt 3).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że B. G. od dnia 1 września 2000r. była zatrudniona w Szkole Podstawowej [...] na stanowisku nauczyciela języka niemieckiego. Na mocy uchwały Rady Gminy w K. z dnia 12 kwietnia 2007 r. doszło do połączenia z dniem 1 września 2007 r. Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum [.]z siedzibą w budynku szkolnym przy ul. S. w K. Powódka była zatrudniona w pozwanym Zespole na czas nieokreślony na podstawie mianowania i posiadała stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego. W arkuszu organizacyjnym Gimnazjum na rok szkolny 2013/2014, obowiązującym od dnia 1 września 2013 r., zaopiniowanym negatywnie przez Radę Pedagogiczną, przewidziano 35 godzin języka niemieckiego, z czego 18 godzin przydzielono A. M., natomiast 17 J. K. Obie nauczycielki posiadały dodatkowo po 1 godzinie wychowawczej, co skutkowało ustaleniem wymiaru ich etatów w wysokości odpowiednio 1,06 i 1. Z kolei w arkuszu organizacyjnym Szkoły Podstawowej na rok szkolny 2013/2014 przewidziano 8 godzin nauczania języka niemieckiego, stanowiące 0,44 etatu, które pierwotnie przydzielono B. G. Oprócz godzin nauczania języka niemieckiego wynikających z arkuszy organizacyjnych, w roku szkolnym 2013/2014 prowadzone były zajęcia w ramach nauczania indywidualnego z języka niemieckiego w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Zajęcia te prowadziła A. M. W toku kolejnych konferencji Rady Pedagogicznej, mających miejsce w dniach 29 kwietnia 2009 r., 5 stycznia 2010 r. oraz 22 lutego 2012 r., dyrektor szkoły informował o związanym ze zmianą podstawy programowej zagrożeniem utraty przez B. G. godzin z języka niemieckiego i o konieczności podjęcia przez nią starań w celu zdobycia dodatkowych kwalifikacji. W związku z brakiem możliwości zapewnienia powódce zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest 18 godzin na stanowisku nauczyciela języka niemieckiego, pismem z dnia 12 kwietnia 2013r. dyrektor pozwanego Zespołu Szkół zaproponował jej zatrudnienie na stanowisku nauczyciela języka niemieckiego oraz na stanowisku wychowawcy świetlicy w Zespole Szkół w K., łącznie w pełnym wymiarze czasu pracy. Pomimo oznaczenia w piśmie 8 godzin języka niemieckiego i 10 godzin w świetlicy, w rzeczywistości oferta ta dotyczyła 8 godzin języka niemieckiego, to jest 8/18 etatu oraz 15 godzin świetlicy, to jest 15/26 etatu, co łącznie miało dać pełen etat. Powódka nie wyraziła zgody na przedstawioną propozycję, sugerując możliwość zapewnienia godzin dydaktycznych w pełnym wymiarze (18) wszystkim trzem germanistkom w ten sposób, że J. K. otrzymałaby 8 godzin języka niemieckiego, a w pozostałym zakresie objęłaby, zgodnie z kwalifikacjami, nauczanie wczesnoszkolne, w zakresie którego dyrektor wykazał występowanie nadgodzin. Powódka zarzuciła też, że przyznanie jej 8 godzin języka niemieckiego oraz 10 godzin wychowawcy świetlicy nie stanowi pełnego etatu. Pismem z dnia 2 maja 2013 r. pozwany, w związku ze zmianami planu nauczania uniemożliwiającymi dalsze zatrudnienie powódki w pełnym wymiarze zajęć oraz niewyrażeniem przez nią zgody na uzupełnienie etatu na stanowisku wychowawcy świetlicy, zaproponował B. G. ograniczenie wymiaru zajęć dydaktycznych do 8 godzin języka niemieckiego i 1 godziny zajęć wychowawczej oraz proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia. Jednocześnie dyrektor poinformował powódkę, że na rok szkolny 2013/2014 zaplanowano 43 godziny języka niemieckiego, z czego 35 godzin w Gimnazjum i 8 godzin w Szkole Podstawowej, zaś poczynając od roku szkolnego 2014/2015 język niemiecki będzie nauczany jedynie w Gimnazjum. Dyrektor ponowił przy tym propozycję zatrudnienia powódki na stanowisku nauczyciela języka niemieckiego oraz na stanowisku wychowawcy świetlicy łącznie w pełnym wymiarze czasu pracy. Powódka nie przyjęła propozycji ograniczenia wymiaru czasu pracy, ponownie podnosząc argumenty w zakresie wadliwości rozdysponowania godzin zajęć w odniesieniu do osoby J. K. i zarzuciła, że nie została zapoznana z obiektywnymi kryteriami doboru pracownika do zwolnienia. Sąd Rejonowy ustalił ponadto, iż B. G. od dnia 1 października 2008 r. jest członkiem Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ "Solidarność" [...], natomiast z dniem 1 września 2009 r. została upoważniona do reprezentowania związku zawodowego wobec pracodawcy, o czym poinformowano pozwanego we wrześniu 2009 r. W dniu 9 kwietnia 2013 r. powódka została wybrana do pełnienia funkcji członka Zarządu Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ "Solidarność" [.], uzyskując ochronę stosunku pracy przez okres kadencji oraz w rok po jej zakończeniu, to jest do dnia 30 marca 2015 r. O powyższym pozwany został poinformowany w kwietniu 2013 r. W dniu 16 maja 2013 r. pozwany wystąpił do Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ "Solidarność" [.] o wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z B. G. z dniem 31 sierpnia 2013 r., jednakże zgody takiej nie uzyskał. Pismem z dnia 23 maja 2013 r. dyrektor Zespołu Szkół w K. wypowiedział B. G. stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, upływającego z dniem 31 sierpnia 2013 r. Jako przyczyny wypowiedzenia pozwany wskazał: 1/ zmiany planu nauczania uniemożliwiające dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć na dotychczas zajmowanym stanowisku, jak również brak zgody powódki na uzupełnienie etatu na stanowisku wychowawcy świetlicy, a także odrzucenie propozycji ograniczenia wymiaru zajęć dydaktycznych; 2/ brak zgody pozostałych nauczycieli języka niemieckiego zatrudnionych na podstawie mianowania w Zespole Szkół i posiadających chroniony stosunek pracy, na uzupełnienie etatu innym rodzajem zajęć, a także brak ich zgody na ograniczenie wymiaru zatrudnienia; 3/ analizę dokumentacji szkolnej pod względem spełnienia kryteriów, o których powódka została poinformowana pismem z dnia 2 maja 2013 r., to jest kwalifikacji do nauczania języka niemieckiego, stażu pracy i doświadczenia zawodowego w gimnazjum, aktywności zawodowej.