Wyrok SN z dnia 4 września 2014 r., sygn. I UK 19/14

Obowiązujący od dnia 23 września 2011 r. art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej nie ma zastosowania przy badaniu uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy osoby zmarłej przed tym dniem, dokonywanej dla potrzeb ustalenia uprawnień do renty rodzinnej.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący)

SSA Piotr Prusinowski

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania B. T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o prawo do renty rodzinnej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 września 2014 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 5 września 2013 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację pozwanego organu rentowego i wyrokiem z 5 września 2013 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego z 9 kwietnia 2013 r. i oddalił odwołanie wnioskodawczyni B. T. od decyzji pozwanego z 3 stycznia 2013 r. Pozwany odmówił wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej po mężu M. zmarłym 4 kwietnia 2010 r. Wskazał na przepis art. 58 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (dalej "ustawa emerytalna") i stwierdził, że w dziesięcioleciu przed zgonem zmarły nie miał co najmniej 5 lat stażu ubezpieczeniowego. Pierwszy wniosek o rentę rodzinną wnioskodawczyni złożyła 9 kwietnia 2010 r. i pozwany decyzją z 15 kwietnia 2010 r. odmówił jej tego prawa. Obecną sprawę rozpoczął wniosek o rentę rodziną złożony 27 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy wskazując na orzecznictwo - w tym uchwałę Sądu Najwyższego z 23 marca 2006 r., I UZP 5/05 - stwierdził, że pozwany niezasadnie wymagał pięcioletniego ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu, gdyż zmarły miał ponad 25 lat ubezpieczenia. Nowa regulacja z art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej nie miała zastosowana, gdyż przepis wszedł w życie po spełnieniu przez męża wnioskodawczyni wszystkich warunków według poprzedniego stanu prawnego. Nie ma znaczenia to, że decyzja została wydana już po wprowadzeniu nowej regulacji art. 58 ust. 4, gdyż decyzja ma charakter deklaratoryjny, a mąż wnioskodawczyni spełniał wszystkie warunki wymagane dotychczasowymi przepisami. Spełnia je również wnioskodawczyni - art. 65, art. 67 ust. 1 pkt 3, art. 70 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy emerytalnej (w chwili śmierci miała ukończone 50 lat, pozostawała we wspólności małżeńskiej do śmieci męża). Sąd Apelacyjny uznał, że wyrok Sądu Okręgowego narusza prawo materialne. Stan prawny zmienił się 23 września 2011 r. i wynika z przyjęcia regulacji art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej, która wyklucza dotychczasową wykładnię art. 57 ust. 2 tej ustawy łączoną z uchwałą Sądu Najwyższego z 23 marca 2006 r., I UZP 5/05. Nowa regulacja podwyższyła wymagany staż ubezpieczeniowy do 30 lat dla mężczyzny, którego nie miał mąż wnioskodawczyni. Data wniosku o rentę decyduje, który stan prawny ma zastosowanie (art. 116 ust. 1 i art. 186 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej). Nowa regulacja wprowadzająca przepis art. 58 ust. 4 nie zawiera przepisów intertemporalnych, dlatego należy przyjąć, że przepis ten ma zastosowanie do wszystkich wniosków zgłoszonych od jego wejścia, tj. od 23 września 2011 r. Skoro wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o rentę rodzinną 27 listopada 2012 r., to nie został spełniony warunek z art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej (co najmniej 30 lat stażu ubezpieczeniowego).