Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2008 r., sygn. I KZP 27/08

Sąd Najwyższy w składzie:

Przewodniczący: Prezes SN Lech Paprzycki

Sędziowie SN: Marian Buliński

Andrzej Deptuła

Henryk Gradzik (sprawozdawca)

Tomasz Grzegorczyk

Andrzej Tomczyk

Stanisław Zabłocki

Protokolant: Michał Hudzik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Krajowej Aleksandra Herzoga

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu

przedstawionego przez Prokuratora Generalnego, na podstawie art. 60 § 2 w zw. z art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), wniosku o rozstrzygnięcie przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego występujących w orzecznictwie tego sądu rozbieżności w wykładni prawa i wyjaśnienie następującego zagadnienia prawnego:

„Czy znaczenie normatywne określenia "przemoc wobec osoby", użytego w art. 280 § 1 kk oraz "gwałt na osobie", użytego w art. 130 § 3 kw, jest tożsame?”

uchwalił udzielić następującej odpowiedzi:

I. Znaczenie normatywne określeń „przemoc wobec osoby”, użytego w art. 280 § 1 kk oraz „gwałt na osobie”, użytego w art. 130 § 3 kw, jest tożsame.

II. Nadać powyższej uchwale moc zasady prawnej.

UZASADNIENIE

W uzasadnieniu wniosku Prokurator Generalny stwierdził, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrzymują się rozbieżności w pojmowaniu znaczenia normatywnego określeń „przemoc wobec osoby” oraz „gwałt na osobie”, użytych odpowiednio w art. 280§1 kk i w art. 130§3 kw, a powiązanych funkcjonalnie. Różnice w wykładni tych przepisów w orzecznictwie sądów powszechnych zaznaczyły się wcześniej, bo wkrótce po wejściu w życie aktualnie obowiązującego kodeksu karnego. Zostały one dwukrotnie zasygnalizowane przez sądy odwoławcze w przedstawionych w trybie art. 441 §1 kpk zagadnieniach prawnych wymagających zasadniczej wykładni ustawy. Po rozpoznaniu pierwszego z pytań prawnych Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 16 marca 1999r., I KZP 32/98, odmówił podjęcia uchwały, a w uzasadnieniu wyraził pogląd, że „gwałt” jest szczególną formą „przemocy”, przy czym niektóre przypadki przemocy mogą polegać na użyciu gwałtu na osobie (OSNKW 1999, z. 7-8, poz. 47). Natomiast po rozpoznaniu drugiego zagadnienia Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 marca 2007r, I KZP 39/06 stwierdził, że pojęcie „gwałtu na osobie” zawarte w art. 130§3 kw oznacza kwalifikowaną formę przemocy wobec osoby, charakteryzującą się użyciem siły fizycznej o natężeniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia (OSNKW 2007, z. 4, poz. 30). Przytoczone wypowiedzi wskazywały więc na odmienne znaczenie tych pojęć. Nie można jednak pominąć, że w niektórych orzeczeniach wydanych w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy, a także Sąd Apelacyjny w Katowicach w postępowaniu odwoławczym, wyrażały pogląd przeciwny, utożsamiając znaczenie obu pojęć (np. wyrok SN z dnia 30 czerwca 2004r., II K 354/03, LEX nr 137456, wyrok S.A. w Katowicach z dnia 18 lutego 2001r., II AKa 18/01, OSA 2002, nr 4, poz. 32).