Wyrok NSA z dnia 31 maja 2017 r., sygn. II FSK 1296/15

W przypadku braku dokumentów potwierdzających poniesienie części wydatków i zakwestionowania w tym zakresie rzetelności ksiąg podatkowych, podstawa opodatkowania nie powinna być ustalona w drodze oszacowania. Ten sposób ustalenia podstawy opodatkowania nie może bowiem zastępować dowodów potwierdzających faktyczne poniesienie wydatków.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Sędzia NSA Jerzy Rypina (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Anna Juszczyk-Wiśniewska, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 27 stycznia 2015 r. sygn. akt I SA/Bk 358/14 w sprawie ze skargi A. G. i P. M. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku z dnia 26 maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2009 r. oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (sygn. akt I SA/Bk 358/14) w sprawie ze skargi A. G. i P. M. G. uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku z dnia 26 maja 2014 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2009 r.

Ze stanu sprawy przyjętego przez Sąd pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wynika, że Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B. decyzją z dnia 28 lutego 2014 r. określił skarżącym zobowiązanie w spornym podatku w kwocie 199.524 zł. Organ I instancji ustalił, że skarżący prowadził niezgłoszoną działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży samochodów używanych sprowadzanych z zagranicy. Między nim a nabywcami doszło w 2009 r. do transakcji sprzedaży 32 sztuk samochodów używanych sprowadzanych z zagranicy na łączną kwotę brutto 821.538,60 zł. W ocenie tego organu materiał dowodowy nie pozwalał na szacowanie kosztów uzyskania przychodu, w związku z czym podstawę opodatkowania ustalono w trybie art. 23 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.), dalej: O.p. Po rozpatrzeniu odwołań od tego rozstrzygnięcia, Dyrektor Izby Skarbowej zaskarżoną decyzją z dnia 26 maja 2014 r. uchylił w całości decyzję organu I instancji i określił zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r. w wysokości 199.524 zł w miejsce zadeklarowanego w kwocie 1.452 zł. Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że skarżący sprzedawał używane pojazdy w sposób zorganizowany i ciągły. Celem tej sprzedaży było osiągnięcie określonego przysporzenia majątkowego. Organ pierwszej instancji prawidłowo zatem wykazał, że podejmowane przez stronę czynności spełniały znamiona działalności gospodarczej (art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1993 r. nr 90, poz. 416 ze zm.) dalej: u.p.d.o.f. Skarżący przede wszystkim dysponował pojazdami, w sensie ekonomicznym, jak właściciel, gdyż nabywał je w nieznany sposób od kontrahentów, których nazw i adresów nie wskazał. Następnie oferował ich sprzedaż poprzez publiczną ofertę, m.in. w prasie oraz negocjował cenę sprzedaży. Natomiast żeby ukryć faktyczny charakter tej działalności, umowy kupna-sprzedaży tych pojazdów sporządzał na wydrukowanych przez siebie z Internetu drukach Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej zgromadzony materiał dowodowy wprawdzie nie pozwalał na odstąpienie od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania w trybie art. 23 § O.p., jednakże dotyczy to wyłącznie uzyskanych przychodów. Brak jest natomiast podstaw prawnych do oszacowania kosztów ich uzyskania. Oszacowanie kosztów uzyskania przychodów stanowiłoby w rezultacie przyjęcie swoistego domniemania, że podatnik poniósł rzeczywiście koszty zakupu pojazdów, gdy z akt sprawy zupełnie nie wynika, aby takie koszty zostały kiedykolwiek faktycznie poniesione. Brak udokumentowania wydatków w postaci wiarygodnych dowodów nie został również zastąpiony innymi środkami dowodowymi wskazującymi na rzeczywiste poniesienie wydatków, mierzonych konkretnymi wielkościami środków pieniężnych, które następnie poddać można by formalnej weryfikacji, ażeby następnie dokonać oszacowania podstawy opodatkowania. Organ odwoławczy wskazał, że w kontrolowanym okresie strona nie prowadziła ksiąg podatkowych. Jednakże z akt sprawy nie wynika, aby organ pierwszej instancji dysponował danymi, na podstawie których możliwe było określenie rzeczywistej podstawy opodatkowania. Tym samym konieczne było uchylenie skarżonej decyzji i ponowne określenie zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r. w oparciu o art. 23 § 4 O.p. oraz zmiana uzasadnienia w tym zakresie.