Wyrok SN z dnia 29 października 2014 r., sygn. II PK 305/13

Uzasadniony brak zaufania do pracownika może jednakże istnieć także wtedy, gdy wprawdzie winy pracownikowi przypisać nie można - bądź też nie da się jej udowodnić - jednakże w sensie obiektywnym jego zachowanie nosi cechy naruszenia obowiązków pracowniczych, a nawet i w takich sytuacjach, w których do naruszenia powinności pracowniczych w ogóle nie dochodzi (np. w przypadku popełnienia określonego przestępstwa poza zakładem pracy).

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)

SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)

SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

w sprawie z powództwa J. C. przeciwko Urzędowi Wojewódzkiemu w W. o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 29 października 2014 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 22 maja 2013 r.,

oddala skargę kasacyjną i zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Powód zatrudniony był na stanowisku radcy prawnego na podstawie umowy o pracę zawartą na czas nieokreślony w Wydziale [...] Urzędu Wojewódzkiego w W. w wymiarze jednego etatu. Pismem z dnia 28 lipca 2011 r. (odebranym osobiście przez powoda w dniu 28 lipca 2011 r.) pracodawca rozwiązał z powodem stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę rozwiązania wskazano utratę zaufania wojewody [...] do powoda w związku z pełnieniem przez powoda obowiązków radcy prawnego prowadzącego obsługę prawną Wydziału [...]. Jako rozwinięcie uzasadnienia tej przyczyny wskazano na wynik kontroli prowadzonej przez CBA w Urzędzie Gminy [...] w zakresie "Zasadność wydawania decyzji dotyczących udzielania pomocy przez Urząd Gminy osobom poszkodowanym w wyniku powodzi w 2010 r. oraz prawidłowość rozliczenia wydatkowanych na ten cel środków publicznych". W ocenie pracodawcy kontrola ta wykazała, że rodzina powoda uzyskała nienależnie zasiłek powodziowy oraz że w ocenie wojewody uzyskanie zasiłku odbyło się z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362 ze zm.) Pracodawca zarzucił powodowi ponadto, że prowadząc obsługę prawną Wydziału [...] znał szczegółowo zasady udzielania pomocy osobom poszkodowanym i wykorzystał te przepisy do celów prywatnych. Od powyższego rozwiązania stosunku pracy powód odwołał się do właściwego Sądu Pracy. Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy w W., Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił w całości powództwo powoda. Sąd pierwszej instancji uznał, że wskazana w oświadczeniu o rozwiązaniu stosunku pracy przyczyna w ogóle nie nastąpiła, nie mogła stanowić wystarczającej podstawy do rozwiązania stosunku pracy, a pozwany nie wykazał aby powód swoim postępowaniem wpływał w jakikolwiek sposób na działania organu (Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej) właściwego do wydania decyzji administracyjnej w sprawie udzielenia pomocy społecznej. Na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu pierwszej instancji Sąd Okręgowy wyrokiem wydanym w dniu 22 maja 2013 r. zmienił w całości orzeczenie Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy podał, że w zasadzie przyjmuje za własne ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd pierwszej instancji, za wyjątkiem ustalenia, że powód nie zajmował się u pozwanego tematyką pomocy społecznej. W ocenie Sądu Okręgowego do obowiązków powoda [...] należało między innymi wyznaczanie rzeczoznawców majątkowych ds. wyceny szkód (także w sprawach pomocy publicznej powodzianom), co zdaniem Sądu Odwoławczego uzasadniało utratę zaufania do powoda. W ocenie Sądu Odwoławczego powodowi, z racji zajmowanego stanowiska musiały być znane zasady i kryteria udzielania pomocy społecznej i powód winien w pierwszej kolejności sam rozstrzygnąć, iż jego rodzina nie może (nie powinna) składać takiego wniosku. Podniósł Sąd Okręgowy, iż z uwagi na wysoką dochodowość oraz możliwość zabezpieczenia potrzeb bytowych we własnym zakresie (duży dom), powód winien ocenić iż taka pomoc mu się nie należy. Co w konsekwencji doprowadziło Sąd Okręgowy do wniosku, iż przyczyna podana w oświadczeniu pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy była prawdziwa i uzasadniała utratę zaufania do powoda. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że w zaistniałym w sprawie stanie faktycznym brak było podstaw do zastosowania określonego w art. 19 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) trybu rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem. Niezbędnym warunkiem zastosowania trybu rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem z radcą prawnym, według art. 19 ustawy o radcach prawnych, jest stwierdzenie, że radca prawny nienależycie wykonywał obowiązki wynikające z zasad wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy, odrębnie określone w ustawie o radcach prawnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1998 r., I PKN 3/98, OSNP 1999/6/200), co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Powód nie uczestniczył bowiem bezpośrednio w procedurach związanych z uruchamianiem środków finansowych na pomoc poszkodowanym. Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w całości i powództwo oddalił. Od wyżej wymienionego wyroku powód wniósł skargę kasacyjną zaskarżając powyższy wyrok w całości. Jako podstawę skargi wskazano naruszenie prawa materialnego: - art. 45 § 1 k.p. poprzez jego błędną wykładnię polegające na przyjęciu, że utrata zaufania przez pracodawcę do powoda, jako radcy prawnego i członka korpusu służby cywilnej mogła nastąpić na skutek złożenia przez małżonka powoda wniosku o udzielenie pomocy społecznej do organu administracji właściwego rzeczowo i przedmiotowo oraz poprzez przyjęcie, że powód jako radca prawny winien sam ocenić, iż taka pomoc mu się nie należy i odstąpić od złożenia wniosku, podczas gdy w obrocie prawnym istnieje ostateczna decyzja administracyjna nr [...] Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] z dnia [...], która przyznaje świadczenie rodzinie powoda i decyzja ta nie została wyeliminowana z obrotu prawnego, a Sąd Okręgowy dokonał samodzielnie w sposób oczywiście z sprzeczny z prawem oraz swoją jurysdykcją własnej oceny ostatecznej decyzji administracyjnej nie będąc właściwym w sprawie; - art. 30 § 4 Kodeksu pracy poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przyczyna wskazana w oświadczeniu pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy z powodem była prawdziwa i rzeczywista, albowiem pozwany mógł utracić zaufanie do powoda, gdyż powód wykonywał swe obowiązki zawodowe w ramach Wydziału [...], do którego kompetencji należało wskazywanie rzeczoznawców ds. wyceny szkód popowodziowych, ergo miałoby to sugerować, że powód mógł mieć pośredni wpływ na proces decyzyjny w sprawie jego nieruchomości oraz wykorzystał swoje stanowisko do celów prywatnych; - art. 40 ustawy o pomocy społecznej w związku z art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż powód powinien samodzielnie ocenić, iż nie przysługuje mu prawo do zasiłku z pomocy społecznej, z uwagi na wysoką dochodowość oraz możliwość zapewnienia warunków bytowych we własnym zakresie, podczas gdy wskazane przepisy nie uzależniają w żaden sposób uprawnienia do uzyskania pomocy społecznej od kryterium dochodowości; - art. 19 ustawy o radcach prawnych poprzez jego niezastosowanie, polegające na przyjęciu, iż w zaistniałym stanie faktycznym pracodawca nie miał obowiązku zasięgać opinii właściwej rady okręgowej izby radców prawnych, albowiem postępowanie powoda nie dotyczyło wykonywania obowiązków wynikających z zasad wykonywania zawodu radcy prawnego, gdyż jak stwierdza Sąd Okręgowy "powód nie uczestniczył bezpośrednio w procedurach związanych z uruchamianiem środków finansowych na pomoc poszkodowanym". Ponadto w skardze powód wskazał naruszenie przepisów postępowania: - art. 316 k.p.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że jako pracownik pozwanego i radca prawny Urzędu pośrednio zajmował się tematyką pomocy społecznej, a co miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem skutkowało zmianą wyroku przez Sąd Okręgowy i w konsekwencji oddaleniem powództwa powoda; - art. 1 i 2 k.p.c. w związku. z art. 1, art. 2 i art. 101 oraz art. 106 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej polegające na tym, iż Sąd pomimo wydania ostatecznej decyzji administracyjnej małżonce powoda o przyznaniu zasiłku powodziowego samodzielnie dokonał wykładni i zastosował przepisy ustawy o pomocy społecznej, poza ustawową kognicją w tym zakresie (nie prowadząc również żadnego postępowania dowodowego w tej sprawie, wbrew zasadzie bezpośredniości i kontradyktoryjności postępowania). Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie pozostawiając temu Sądowi także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania wywołanego wniesieniem skargi kasacyjnej.