Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 13 lipca 2010 r., sygn. III CZP 1/10

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Dariusz Dończyk SSN Iwona Koper SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) SSN Lech Walentynowicz

na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 lipca 2010 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jana Szewczyka, po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego  przez Rzecznika Praw Obywatelskich we wniosku z dnia 6 stycznia 2010 r., RPO-632426-IV/09/ZA:

"Czy kognicją sądu w postępowaniu określonym w art. 108 ust. 7 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 931 ze zm.) objęte są spory co do warunków, na jakich ma być zawarta umowa, o której mowa w art. 211 ust. 1 tej ustawy oraz czy dopuszczalność tego postępowania uzależniona jest od uprzedniego wyczerpania wskazanego w art. 108 ust. 5 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego?"

podjął uchwałę:

Sporem związanym z zawarciem umowy, o której mowa  w art. 211 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.), jest także spór dotyczący treści umowy. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach związanych z zawarciem takiej umowy uzależniona jest od wyczerpania postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego, określonego w art. 108 ust. 5 ustawy.

Uzasadnienie

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie występujących w orzecznictwie sądowym rozbieżności co do wykładni art. 108 ust. 5 i 7 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.; dalej - „Pr. aut.)., wyrażających się w pytaniu przytoczonym w sentencji. Rzecznik wskazał, że początkowo w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie wyrażano pogląd, iż w przypadku sporów związanych z zawarciem umowy, o której mowa w art. 211 ust. 1 Pr. aut., tj. umowy pomiędzy operatorem sieci kablowej a właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi o reemisję w sieciach kablowych utworów nadawanych w programach organizacji radiowych i telewizyjnych, art. 108 ust. 5 Pr. aut. wprowadza czasową (przejściową) niedopuszczalność drogi sądowej. Stanowisko to implikuje wąską wykładnię pojęcia „spory związane z zawarciem umowy” (art. 211 ust. 2 Pr. aut.) i przyjęcie, że pojęcie to obejmuje jedynie spory dotyczące obowiązku zawarcia umowy (postanowienia: z dnia 24 sierpnia 2005 r. II CK 41/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 126 i z tej samej daty, II CK 42/05, niepubl. oraz wyroki: z dnia 3 marca 2006 r., II CSK 59/05, LEX nr 398431 i z dnia 14 marca 2006 r., III CSK 143/05, OSNC 2006, nr 12, poz. 206). Ta linia orzecznictwa została zakwestionowana w wyroku z dnia 3 stycznia 2007 r., IV CSK 303/06 (Palestra 2007, nr 5-6, s. 291), w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że zakresem kognicji Komisji Prawa Autorskiego objęte są również spory dotyczące treści umowy. Stanowisko to zostało podtrzymane w postanowieniu z dnia 6 grudnia 2007 r., III CZP 107/07 (OSNC 2009, nr 1, poz. 18). W wyroku z dnia 3 styczna 2007 r., IV CSK 303/06 został także przełamany dotychczasowy kierunek orzecznictwa w kwestii niedopuszczalności drogi sądowej przed wyczerpaniem postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego. Sąd Najwyższy uznał mianowicie, że czasowa niedopuszczalność drogi sądowej zachodzi tylko wtedy, gdy strony (lub jedna z nich) wystąpią o rozstrzygnięcie sporu do Komisji Prawa Autorskiego. Już jednak w kolejnym orzeczeniu (postanowienie z dnia 6 grudnia 2007 r., III CZP 107/07, OSNC 2009, nr 1, poz. 18) Sąd Najwyższy powrócił do wcześniej wyrażonego poglądu i stwierdził, że wykładnia językowa i funkcjonalna art. 108 ust. 5 Pr. aut. nakazuje przyjąć, iż droga sądowa jest dopuszczalna dopiero po wyczerpaniu postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił ponadto uwagę na brak w doktrynie prawa autorskiego jednolitego stanowiska co do wykładni określenia „spory związane z zawarciem umowy”, użytego w art. 211 ust. 2 i art. 108 ust. 5 Pr. aut., oraz obligatoryjności wyczerpania postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego dla możliwości zainicjowania postępowania sądowego w sprawach dotyczących tych sporów. Przywołał także krytyczne wypowiedzi części przedstawicieli doktryny co do wyrażonego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu o czasowej niedopuszczalności drogi sądowej w przypadku sporów związanych z zawarciem umowy, o której mowa w art. 211 ust. 1 Pr. aut. i szerokiej kognicji sądu w tych sprawach. Rzecznik opowiedział się za takim rozumieniem przepisów budzących wątpliwości, zgodnie z którym w postępowaniu prowadzonym na skutek powództwa na podstawie art. 108 ust. 7 Pr. aut. sąd rozstrzyga nie tylko spory co do obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w art. 211 ust. 1 Pr. aut., ale także co do jej treści, a droga sądowa w tych sprawach otwiera się po wyczerpaniu postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego określonego w art. 108 ust. 5 tej ustawy.