Wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2007 r., sygn. I OSK 975/06

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie NSA Małgorzata Pocztarek Marek Stojanowski Protokolant Michał Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2007r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 kwietnia 2006 r. sygn. akt II SA/Gd 68/05 w sprawie ze skargi M. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie nabycia udziałów w prawie własności nieruchomości gruntowej oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2006 r. uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Wskazano w uzasadnieniu, iż w czasie wydawania opisanych wyżej decyzji, kwestie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności regulował art. 1 wskazany w podstawie prawnej ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności stanowiący, że osoby fizyczne będące w dniu 26 maja 1990 r, oraz w dniu wejścia w życie ustawy użytkownikami wieczystymi (współużytkownikami wieczystymi) nieruchomości zabudowanych na cele mieszkaniowe lub stanowiących nieruchomości rolne, nabywają z mocy prawa własność tych nieruchomości z dniem, w którym decyzja, o której mowa w ust. 3, stała się ostateczna (ust. 1) oraz że prawo własności nieruchomości nabywają także osoby fizyczne będące następcami prawnymi osób, o których mowa w ust. 1 (ust.2). Stwierdzono, iż z przytoczonej wyżej normy prawnej wynika, że w dacie wydania decyzji zarówno przez organ pierwszej, jak i drugiej instancji nie było podstaw prawnych do nieodpłatnego przekształcenia dotychczasowego prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Było to konsekwencją zmiany wprowadzonej do ustawy w dniu 16 lipca 2003 r. - art. 15 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz, 592). Przepis art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r., po dokonanej poprawce, miał przytoczone wyżej brzmienie, w którym ustawodawca pominął słowo "nieodpłatnie". Z przepisu tego wynika, że uprawnienie do przekształcenia dotychczasowego prawa użytkowania wieczystego w prawo własności dotyczy również osób fizycznych będącymi następcami prawnymi osób, o których mowa w ust. 1 (art. 1 ust. 2). Nie kwestionowaną w sprawie okolicznością jest, że skarżący był współużytkownikiem wieczystym opisanej na wstępie nieruchomości w okresie od 26 maja 1990 r. do 24 października 2001 r. Zmieniała się jedynie wielkość udziału, który posiadał. Sąd w składzie orzekającym podziela stanowisko zajęte przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze we Wrocławiu w decyzji z dnia 20 maja 2003 r. (OSS 2003/4/88), zgodnie z którym nie można przyjąć takiej interpretacji art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r., która dawałaby podstawę do stwierdzenia, że zamiarem ustawodawcy było wyłączenie z kręgu podmiotów uprawnionych do przekształcenia takich osób, które w okresie między dniem 26 maja 1990 r. a dniem 24 października 2001 r. zmieniły wielkość swojego udziału w prawie użytkowania wieczystego na skutek różnych zdarzeń, takich jak dziedziczenie lub rozporządzenie dokonane pomiędzy współuprawnionymi. Użycie przez ustawodawcę spójnika "oraz" w treści art. 1 ust. 1 powołanej ustawy, skłoniło orzekające organy do przyjęcia stanowiska prezentowanego również w doktrynie prawniczej (por. K. Kaszubowski - glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 15 grudnia 2004 r. - LEX Nr 48366), że uprawnioną do nabycia prawa własności we wskazanym wyżej trybie, będzie tylko ta osoba, której przysługiwało prawo użytkowania wieczystego we wskazanym wyżej przedziale czasowym. Sąd I instancji podał, że jakkolwiek literalna wykładnia może wskazywać na takie rozumienie omawianego przepisu, to jednak Sąd orzekający w niniejszej sprawie, skłania się do takiej interpretacji powołanego przepisu, jaką przyjął i szczegółowo uzasadnił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w sprawie II SA/Gd 1491/03. Podano dalej, że każda wykładnia (nie tylko językowa) zmierza do wyjaśnienia sensu przepisu. Sąd stosujący prawo musi rozstrzygać na podstawie norm obowiązujących w każdej prawidłowo wniesionej sprawie. Po dokonaniu analizy przepisów ustaw regulujących przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, począwszy od ustawy z dnia 4 września 1997 r., Sąd stanął na stanowisku, że istota sprawy nie leży w tym, że użytkownikiem wieczystym jest określona osoba, ale w tym, ażeby osoba fizyczna (a nie inny podmiot) była użytkownikiem wieczystym w dniu 26 maja 1990 r. i w dniu 24 października 2001 r. Zdaniem Sądu, brak jest racjonalnych przesłanek, zgodnie z którymi należałoby przyjąć, że następcy prawni osoby fizycznej, którzy wstąpili w stosunek prawny czy to w drodze sukcesji generalnej czy singularnej po użytkowniku wieczystym, ale w okresie pomiędzy 26 maja 1990 r. a 24 października 2001 r. nie mogli korzystać z przekształcenia.