Porzucenie pracy przez pracownika – czy pracodawca może odzyskać poniesione koszty zatrudnienia

Problematyka wprowadzenia do umowy o pracę postanowień zabezpieczających pracodawcę przed stratami finansowymi związanymi z rezygnacją nowo zatrudnionego pracownika z pracy w krótkim czasie po podpisaniu umowy i żądania zwrotu poniesionych kosztów (m.in. badań lekarskich czy szkoleń bhp) jest bardzo złożona. Koszty te co do zasady obciążają bowiem pracodawcę. Może on jednak w pewnych okolicznościach żądać od pracownika, który nagle zrezygnował z pracy, odszkodowania, a także zwrotu kosztów poniesionych na jego dokształcanie, niezbędne na początku zatrudnienia. 

Pracodawca jest organizatorem procesu pracy i ponosi pełne ryzyko gospodarcze związane z zatrudnianiem pracowników. Zatem nie ma możliwości w przypadku porzucenia pracy legalnego obciążenia pracowników kosztami z tytułu obowiązkowych dla nich badań czy szkoleń, które musi zapewnić podmiot zatrudniający. Pracodawca może jednak w przypadku dokształcania się pracownika zabezpieczyć swoje interesy w umowie szkoleniowej, a w sytuacji nieuzasadnionego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia przez pracownika – żądać odszkodowania. 

Zobowiązanie pracownika do zwrotu kosztów i zapłaty kar umownych

Obowiązujące przepisy prawa pracy nie zawierają kwestii dotyczących zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę i związanych z zatrudnieniem pracownika, w przypadku gdy zrezygnuje on z pracy w krótkim czasie od jej podjęcia. Nie są też planowane zmiany przepisów w tym zakresie. Zatrudnianie pracowników, obowiązek organizacji procesu pracy i ponoszenia pełnego ryzyka gospodarczego z tym związanego obciąża bowiem tylko pracodawcę i nie ma w tym zakresie przewidzianych działań odwetowych w stosunku do osób, które porzuciły pracę. 

Pracodawcy podejmują zatem próby ograniczania strat związanych z porzuceniem pracy po kilkudniowym czy kilkumiesięcznym okresie wykonywania pracy przez pracowników. Jednym z takich sposobów jest podpisanie porozumienia lub zastrzeżenia w umowie o pracę nakładającego na zbyt szybko rezygnującego z pracy obowiązek zwrotu określonych kosztów poniesionych przez pracodawcę.