29 lutego mija termin na poinformowanie ZUS o przychodach emerytów i rencistów
Do końca lutego 2024 r. (29 lutego) płatnicy składek zatrudniający emerytów lub rencistów muszą przekazać do ZUS zaświadczenie o uzyskanych przez nich w 2023 roku przychodach. Osoby, które są płatnikami składek na własne ubezpieczenia (przedsiębiorcy), w tym terminie przekazują do ZUS oświadczenie o przychodzie. Nie obowiązuje urzędowy wzór takiego zaświadczenia. Dokument ten należy sporządzić w taki sposób, aby możliwe było prawidłowe zidentyfikowanie płatnika i ubezpieczonego, a także właściwe przeliczenie przychodu i prawidłowe ustalenie ewentualnego zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia.
Niezbędnik kadrowego na 2024 rok >>>
Roczna informacja o składkach ZUS dla pracownika do 28 lutego >>>
Kto ma obowiązek wystawić zaświadczenie o uzyskanym przychodzie
Zaświadczenie o przychodzie emeryta lub rencisty wystawiają płatnicy składek z tytułów, które mogą mieć wpływ na zawieszenie świadczeń emerytalno-rentowych, tj. powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Jeżeli zatem zatrudniony emeryt bądź rencista uzyskuje oskładkowane przychody z tytułu:
stosunku pracy,
umowy o pracę nakładczą,
zatrudnienia w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
umowy zlecenia (lub innej umowy o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy o zleceniu) albo współpracy przy zleceniu,
umowy o dzieło (w przypadku umów oskładkowanych, czyli zawartych z własnym pracodawcą lub wykonywanych na jego rzecz),
pracy wykonywanej na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
prowadzenia pozarolniczej działalności (w tym działalności gospodarczej) oraz współpracy przy jej wykonywaniu,
wówczas płatnicy składek z ww. tytułów są zobowiązani do przekazania do ZUS informacji o przychodzie zatrudnionej osoby. Będą to zatem m.in. pracodawcy, zleceniodawcy, osoby wykonujące działalność pozarolniczą.
Na ewentualne zawieszenie emerytury lub renty nie mają natomiast wpływu przychody z działalności zarobkowej niepodlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, czyli przychody pochodzące z:
samoistnych umów o dzieło,
praw autorskich i patentowych,
wynajmu lub dzierżawy nieruchomości albo lokali (chyba że wynajem lub dzierżawa stanowią przedmiot działalności gospodarczej),
honorariów za działalność twórczą lub artystyczną,
umów zlecenia wykonywanych przez uczniów lub studentów w wieku do 26 roku życia.
Prawo do świadczenia emerytalno-rentowego ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu wyłącznie z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Płatnik ma obowiązek sporządzić zaświadczenie o przychodzie za osoby zatrudnione, które mają ustalone prawo do wcześniejszej emerytury. Nie dotyczy to osób, które m.in. osiągnęły powszechny wiek emerytalny przed podjęciem pracy zarobkowej lub przed 2023 r., niezależnie od rodzaju pobieranego świadczenia, lub miały zawieszone prawo do emerytury lub renty – jeżeli zawieszenie wypłaty świadczenia trwało przez cały 2023 r.
Które przychody uwzględnić w zaświadczeniu
W zaświadczeniu uwzględnia się wszystkie przychody, które stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie należy uwzględniać przychodów, które nie stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (z wyłączeniem wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczeń społecznych). W przypadku przychodów pracowniczych oraz przychodów zleceniobiorców chodzi o składniki wyłączone z oskładkowania na mocy rozporządzenia składkowego.
Trzeba jednak pamiętać, że w zaświadczeniu należy uwzględnić przychody, od których nie zostały opłacone składki na ubezpieczenia społeczne, ale tytuł, z którego były uzyskane, jest tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Firma zatrudnia na podstawie umowy zlecenia rencistę, który w innym zakładzie pracy jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z tym z tytułu umowy zlecenia opłacana jest tylko składka zdrowotna. W tej sytuacji zleceniodawca ma obowiązek wystawić zaświadczenie za zleceniobiorcę-rencistę i wykazać uzyskane przez niego przychody z tytułu umowy zlecenia tak, jakby podlegały one oskładkowaniu na ubezpieczenia społeczne.
W jakiej formie przygotować zaświadczenie
Przepisy nie określają urzędowego wzoru zaświadczenia o przychodzie emeryta lub rencisty uzyskanym w danym roku kalendarzowym. Dokument ten powinien jednak spełniać wymagania formalne, które pozwolą na prawidłowe zidentyfikowanie płatnika i ubezpieczonego, a także umożliwią właściwe przeliczenie przychodu i prawidłowe ustalenie ewentualnego zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia. Zaświadczenie musi być podpisane przez upoważnioną do tego osobę i powinno być opatrzone imienną pieczątką tej osoby.
W zaświadczeniu należy wykazać zarówno łączne wynagrodzenie wypłacone w 2023 r., jak i kwoty przychodów wypłaconych w poszczególnych miesiącach. Dokonując rozliczenia przychodów świadczeniobiorcy, ZUS wybierze wariant dla niego korzystniejszy – roczny lub miesięczny. Przychód należy przyporządkować do miesiąca, w którym został wypłacony (zasadniczo nie ustala się, za który okres przychód jest należny).
Czytaj więcej w najnowszym wydaniu Monitora Prawa Pracy i Ubezpieczeń Nr 2/2024 r.