Wyrok WSA w Krakowie z dnia 26 października 2023 r., sygn. III SA/Kr 561/23

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tadeusz Kiełkowski (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Jakub Makuch Asesor WSA Marta Kisielowska Protokolant Specjalista Dominika Janik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 października 2023 r. sprawy ze skargi M. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia 31 stycznia 2023 r. nr SKO.ŚR/4111/530/2022 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia uchyla zaskarżoną decyzję

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie decyzją z dnia 31 stycznia 2023 r., znak SKO.ŚR/4111/530/2022, działając na podstawie art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 615 ze zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000), po rozpatrzeniu odwołania M. T. od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia 17 marca 2022 r., znak [...], odmawiającej przyznania M. T. świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad bratem H. T. – utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji.

Powyższa decyzja, która jest przedmiotem skargi, zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Decyzją z dnia 12 listopada 2021 r., znak [...], Burmistrz Miasta i Gminy K. odmówił przyznania M. T. świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad bratem H. T. z uwagi na niespełnienie wymogu wynikającego z art. 17 ust. 1b u.ś.r., albowiem niepełnosprawność u H. T. w wieku 42 lat (1997 r.).

Decyzją z dnia 17 stycznia 2022 r., znak SKO.ŚR/4111/1665/2021, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie orzekło kasatoryjnie. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia wskazano, że art. 17 ust. 1b u.ś.r. nie mógł stanowić jedynej podstawy odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, albowiem należało uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13). Jednocześnie wskazano, że zebrany materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, czy zachodzi przeszkoda, o której mowa w art. 17 ust. 5 pkt 1b u.ś.r. W razie zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego (SZO) przysługuje jedno z nich wybrane przez osobę uprawnioną (art. 27 ust. 5 pkt 2 i 5 u.ś.r.). Wnioskodawca w dniu 7 października 2021 r. złożył oświadczenie, że z dniem przyznania mu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego zrezygnuje z przyznanego mu specjalnego zasiłku opiekuńczego. W aktach sprawy nie ma jednak decyzji o przyznaniu specjalnego zasiłku opiekuńczego, więc nie wiadomo, ani na jaki okres przyznano SZO, ani czy nadal jest pobierany. W sytuacji zbiegu uprawnień rolą organu pierwszej instancji jest: (i) umożliwienie wnioskodawcy rezygnacji z pobierania SZO przez odebranie stosownego oświadczenia, (ii) poinformowanie wnioskodawcy, że w razie takiej rezygnacji zachodzi konieczność wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji o SZO przed rozpatrzeniem wniosku o świadczenie pielęgnacyjne. W ocenie organu odwoławczego doszło do naruszenia ogólnych zasad prowadzenia postępowania administracyjnego. Organ pierwszej instancji nie zgromadził materiału dowodowego poza dowodami złożonymi przez wnioskodawcę, nie poinformował wnioskodawcy, że przysługuje mu prawo wyboru w związku z tym, że równoczesne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego i SZO jest niedopuszczalne. Z akt sprawy nie wynika, aby poinformowano wnioskodawcę, że wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego i wniosek o uchylenie decyzji o przyznaniu SZO nie mogą być objęte jednym postępowaniem administracyjnym z uwagi na ich różny przedmiot, a kolejność ich rozpoznania determinowana jest istotą zakazu równoczesnego pobierania dwóch świadczeń. Akta sprawy nie pozwalają ustalić, czy rezygnacja lub niepodejmowanie zatrudnienia nastąpiła w związku z koniecznością sprawowania opieki, a przecież okoliczność, że przesłanki przyznania SZO i przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego są podobne, nie zwalnia z ich badania. Nie wiadomo też, jaki jest zakres sprawowanej opieki. Co prawda organ pierwszej instancji stwierdził, że wnioskodawca faktycznie sprawuje stałą i nieprzerwaną opiekę nad bratem, ale nie wiadomo, na jakiej podstawie, skoro rodzinnego wywiadu środowiskowego (jego aktualizacji) nie przeprowadzono. Niekompletny wniosek (brak wypełnienia pkt 2.2. i części III) powinien zostać uzupełniony w toku ponownego rozpatrzenia.