Wyrok WSA w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 r., sygn. II SA/Łd 531/23

Pomoc społeczna

Dnia 27 lipca 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Michał Zbrojewski Sędziowie Sędzia WSA Agata Sobieszek - Krzywicka Asesor WSA Marcin Olejniczak (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lipca 2023 roku sprawy ze skargi J. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia 3 marca 2023 r. nr SKO.4141.27.23 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu na rzecz skarżącego J. W. kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. ał

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sieradzu, decyzją z 3 marca 2023 r., utrzymało w mocy decyzję Burmistrza W. z 28 grudnia 2022 r., którą odmówiono J.W. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

W uzasadnieniu podjętej decyzji Kolegium przypomniało, że wnioskiem z 19 sierpnia 2022 r. J.W. zwrócił się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad siostrą J.W.

Wspomnianą decyzją z 28 grudnia 2022 r. Burmistrz W. odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia ze względu na brak związku przyczynowo-skutkowego, pomiędzy niepodejmowaniem przez J. W. zatrudnienia, a koniecznością sprawowania przez niego opieki nad niepełnosprawną siostrą.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, utrzymując w mocy powyższa decyzję wyjaśniło, że siostra wnioskodawcy legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 390 – u.ś.r.), co oznacza, że spełniony został warunek, dotyczący osoby wymagającej opieki, wymieniony w art. 17 ust. 1 u.ś.r., zatem rozważenia wymaga, czy w sprawie istnieje związek przyczyno-skutkowy pomiędzy niepodejmowaniem zatrudnienia przez wnioskodawcę a koniecznością sprawowania opieki nad siostrą. Organ odwoławczy zaznaczył, że sam fakt posiadania przez siostrę skarżącego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności nie gwarantuje automatycznie uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż to zakres sprawowanej opieki musi obiektywnie wykluczać możliwość jakiegokolwiek zarobkowania. W sprawie zakres opieki został ustalony m.in. na podstawie wywiadu środowiskowego, oświadczeń J. W. i K.W. i J.W. złożonych 23 listopada 2022 r., a także wyjaśnień wnioskodawcy złożonych przed Kolegium 27 lutego 2022 r. Organ odwoławczy wyjaśnił, że siostra wnioskodawcy jest osobą trwale niezdolną do samodzielnej egzystencji, a niepełnosprawność powstała przed 16 rokiem życia. Porusza się samodzielnie przy pomocy kul lub przy pomocy innych osób, samodzielnie załatwia potrzeby fizjologiczne i spożywa przygotowane posiłki, nie jest osobą leżącą. Potrafi zakomunikować swoje potrzeby. Niepełnosprawna nie pozostaje pod kontrolą lekarzy specjalistów, nie przyjmuje leków na stałe. Wymaga pomocy przy ubieraniu się oraz czynnościach higienicznych. Wnioskodawca nie jest osobą samotną, jego rodzina zamieszkuje we wsi P., gm. G. Kolegium dodało, że wnioskodawca składa rozbieżne oświadczenia, co do swojego miejsca zamieszkania. W oświadczeniu z 23 listopada 2022 r. stwierdził, że jest aktualnie bezrobotny i zamieszkuje z matką i siostrą w nieruchomości brata, gdzie wykonuje wszystkie czynności związane z opieką. Z kolei w oświadczeniu złożonym przed Kolegium 27 lutego 2023 r. wyjaśnił, że zamieszkuje w miejscowości P., jednak do późnych godzin przebywa w miejscowości Z., gdzie zamieszkuje jego niepełnosprawna siostra. Ponadto wnioskodawca, odkąd pogorszył się stan zdrowia jego matki (legitymuje się znacznym stopniem niepełnosprawności), tj. od około roku, każdego dnia sprawuje opiekę nad siostrą. Jako jedyny aktualnie bezrobotny zamieszkał wraz z matką i siostrą w nieruchomości brata, gdzie wykonuje wszystkie czynności związane z opieką. Drugi brat niepełnosprawnej - K.W. - nie może sprawować opieki, gdyż posiada gospodarstwo rolne. K.W. wskazał w swoim oświadczeniu, że opiekę nad J.W. sprawuje wnioskodawca, który dwa lata wcześniej zrezygnował z pracy i dojeżdżał do nich do domu, a obecnie stan zdrowia siostry się na tyle pogorszył, że J.W. zamieszkał w nieruchomości stanowiącej własność brata. Decyzja o tym, kto będzie sprawował opiekę nad J.W. zapadła, jak wynika z wywiadu środowiskowego, na naradzie rodzinnej, w związku z pogorszeniem się stanu zdrowia niepełnosprawnej. Sam wnioskodawca nie potwierdził jednak okoliczności pogorszenia się stanu zdrowia siostry jako przyczyny podjęcia się przez niego opieki nad niepełnosprawną (wyjaśnienia strony z dnia 27 lutego 2023 r.). Organ dodał, że wnioskodawca twierdzi, że pomaga niepełnosprawnej siostrze w utrzymaniu higieny osobistej (mycie ciała pod prysznicem), przygotowuje śniadanie, obiad, kolację, sprząta po niej, załatwia wizyty u lekarza i towarzyszy jej w ich trakcie (raz w miesiącu lub rzadziej, ostatnio na początku stycznia 2023 r.). Powyższe ustalenia, w ocenie Kolegium, pomimo posiadania przez siostrę skarżącego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, uzasadniają stanowisko, iż zakres sprawowanej opieki nie wyklucza przez stronę zarobkowania, choćby częściowego oraz nie wymaga całodobowej obecności wnioskodawcy przy niepełnosprawnej siostrze. Większość z czynności wymienionych w wywiadzie środowiskowym, oświadczeniu strony i wyjaśnieniach nie wymaga ani codziennej, ani wielogodzinnej w ciągu dnia obecności wnioskodawcy. Siostra skarżącego przez znaczną część dnia jedynie siedzi, rysuje, co biorąc pod uwagę, że w domu zamieszkują również inne osoby (Pod adresem Z. [...] zamieszkują również: żona brata K., córki brata K. (12 lat i ponad 20 lat) i matka wnioskodawcy - wyjaśnienia z 27 lutego 2023 r.) nie wymaga ciągłej obecności w nim skarżącego. Zdaniem organu niewątpliwie J. W. wymaga stałej pomocy i opieki, jednak czynności opiekuńczo-pielęgnacyjne sprawowane są w dużej mierze jedynie przez część dnia. Zakres samodzielności siostry wnioskodawcy, choć znacznie ograniczony, nie wyklucza podjęcia przez niego zatrudnienia, choćby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pomoc wnioskodawcy zasadniczo sprowadza się do wykonywania czynności dnia codziennego (gotowanie), jakie wykonuje się zwykle w każdym gospodarstwie domowym, również w tych rodzinach, gdzie wszyscy ich członkowie rodziny pracują. Sprawowana opieka w stanie faktycznym sprawy stanowi naturalną formę pomocy w rodzinie, a jej zakres nie stoi na przeszkodzie jednoczesnemu wykonywaniu pracy zarobkowej. Okoliczność, że skarżący przygotowuje posiłki, sprząta, załatwia sprawy związane z wizytami u lekarza nie uzasadnia przyjęcia, że zakres tej opieki uniemożliwia mu podjęcie zatrudnienia.