Wyrok WSA w Krakowie z dnia 6 grudnia 2022 r., sygn. III SA/Kr 1121/22

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka Sędziowie : SWSA Tadeusz Kiełkowski (spr.) SWSA Jakub Makuch po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi H. K-M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu z dnia 10 czerwca 2022 r. znak SKO-NP-4115-238/22 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia oddala skargę

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu decyzją z dnia 10 czerwca 2022 r., znak SKO-NP-4115-238/22, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 735), art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 615) oraz art. 2, art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 570), po rozpatrzeniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 czerwca 2022 r. odwołania H. K. od decyzji z dnia 13 kwietnia 2022 r., znak [...], Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w R., działającego z upoważnienia Wójta Gminy R., o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na T. B. - utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji.

Powyższa decyzja, która jest przedmiotem skargi, zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2022 r., znak: [...], po ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek kasacyjnego orzeczenia organu odwoławczego, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w R., działający z upoważnienia Wójta Gminy R., orzekł o odmowie przyznania H. K. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na T. B. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ pierwszej instancji przytoczył art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych i wskazał, że rodzice wnioskodawczyni i osoby wymagającej opieki nie żyją, a oprócz H. K. obowiązek alimentacyjny zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży na drugiej siostrze tj. na K. L. W dniu 25 marca 2022 r. do organu pierwszej instancji wpłynęło oświadczenie, z którego wynika, że K. L. mieszka sama w Wielkiej Brytanii. Jej sytuacja finansowa jest ciężka, gdyż spłaca kredyt za dom i częściowo pomaga synowi, który studiuje na wyższej uczelni w Londynie. Na chwilę obecną nie jest ona w stanie wspierać finansowo brata, bo musiałaby zrezygnować z zatrudnienia, gdyż potrzebuje on stałej opieki. W związku z tym zostałaby bez środków do życia. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, że siostra H. K. nie będzie w stanie kontynuować opieki nad bratem, to siostra wróci do Polski, ale również będzie się ubiegać o zasiłek, który przysługuje opiekunom osób niepełnosprawnych. Ustalenia te wskazują na fakt, że istnieją jeszcze inne osoby zobowiązane do alimentacji, po stronie których nie istnieją przeszkody o charakterze obiektywnym, uniemożliwiające wywiązywanie się przez nie z tego obowiązku względem brata. W ramach polityki społecznej prowadzonej przez państwo realizowane są tzw. usługi opiekuńcze, które mają na celu wspomaganie opieki nad osobą jej wymagającą po to, aby opiekun takiej osoby nie musiał rezygnować z aktywności zawodowej lub podejmować zatrudnienia w ograniczonym zakresie czasowym. Usługi te obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych - opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz (w miarę możliwości) zapewnienie kontaktów z otoczeniem niepełnosprawnej osobie, która w tym zakresie wymaga pomocy innych osób. Z dniem 31 maja 2011 r. wnioskodawczyni zrezygnowała z zatrudnienia w celu sprawowania osobistej opieki nad bratem. W latach poprzednich stan zdrowia brata nie wymagał nieustannej opieki. tj. w okresie od 2002-2010, a pogorszenie stanu zdrowia postępowało z roku na rok do chwili obecnej. Rodzice H. K. i T. B. nie pomagali w opiece, gdyż matka zmarła w roku 1996, natomiast ojciec zmarł w 2009 roku; od 2001 roku był on schorowany po udarze mózgu. H. K. od daty powstania niepełnosprawności oraz od momentu pogorszenia stanu zdrowia brata sprawuje stałą, nieustanną opiekę. Na podstawie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 22 marca 2022 r. organ ustalił, iż faktyczne czynności wykonywane przez wnioskodawczynię w ramach sprawowanej opieki nie mają charakteru tego rodzaju, ażeby zmuszały ją do definitywnej rezygnacji z aktywności zawodowej, choćby w niepełnym wymiarze czasu pracy. T. B. nie jest osobą obłożnie chorą, leżącą i w związku z tym nie wymaga całodobowej, permanentnej opieki i nadzoru ze strony opiekuna. Czynności takie jak pomoc w ubieraniu się, w myciu (utrzymaniu higieny osobistej), przygotowanie posiłków, podawanie leków, umawianie wizyt lekarskich czy rehabilitacyjnych, robienie zakupów, sprzątanie, pranie, prasowanie, czyli szeroko rozumiane prowadzenie gospodarstwa domowego, są czynnościami, które nie mogą być uznane za czynności wymagające pełnej dyspozycyjności ze strony siostry. Są to typowe czynności dnia codziennego, które są wykonywane przez osoby, które na co dzień pracują zawodowo, czy też prowadzą gospodarstwo rolne i wykonują je przed rozpoczęciem pracy i po jej zakończeniu. W ocenie organu pierwszej instancji stan zdrowia T. B. nie wymaga stałej, natychmiastowej pomocy opiekuna, który musi wykonywać pilne, niecierpiące zwłoki czynności. Osoby będące niezdolne do całodobowej samodzielnej egzystencji są w stanie samodzielnie funkcjonować kilka godzin dziennie umożliwiając opiekunom zarobkowanie. W przypadku tych osób czynności związane z opieką mogą być wykonywane po zakończeniu pracy przez opiekuna. Do akt sprawy zostały załączone dokumenty dotyczące aktywności zawodowej H. K. W okresie od 1 stycznia 1997 r. do 31 stycznia 2002 r. była zatrudniona w stołówce szkolnej oraz w okresie od 1 września 1999 r. do 15 marca 2005 r. w Gimnazjum nr [...] w R. Od 16 marca 2002 r. do 15 marca 2005 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Od 21 marca 2005 r. do 31 grudnia 2005 r. wnioskodawczyni była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w N. W okresie od 1 stycznia 2006 r. do 30 września 2010 r. oraz od 1 listopada 2010 r. do 31 maja 2011 r. była zatrudniona jako osoba współpracująca w stołówce [...] u męża P. M. W tym czasie pobierała zasiłek macierzyński. Do akt sprawy zostało załączone zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. dotyczące zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia społecznego przez P. M. Choroba brata postępowała z roku na rok i dlatego z dniem 31 maja 2011 r. wnioskodawczyni zrezygnowała z zatrudnienia celem opieki nad niepełnoprawnym. Z powyższego wynika, iż H. K. w okresie od 18 grudnia 2002 r. do 31 maja 2011 r. była w stanie pogodzić wykonywaną pracę z jednoczesnym sprawowaniem opieki nad bratem, sparaliżowanym ojcem, który zmarł w 2009 roku oraz opieką nad dzieckiem, przebywając na zasiłku macierzyńskim oraz urlopie wychowawczym (według stosownego oświadczenia złożonego w dniu 25 marca 2022 r. i dołączonego zaświadczenia z ZUS Oddział w N. z dnia 10 listopada 2021 r.). W okresie od 1 czerwca 2011 r. do 30 czerwca 2013 r. H. K. pobierała świadczenie pielęgnacyjne na T. B. Od 1 lipca 2013 r. do 31 października 2020 r. była uprawniona do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaną opieką nad bratem. Od 1 listopada 2020 r. do 13 kwietnia 2022 r. nie został złożony wniosek o to świadczenie na okres zasiłkowy 2020/2021 i 2021/2022. Z tego względu organ pierwszej instancji nie jest w stanie potwierdzić zakresu stałej opieki siostry nad bratem od 1 listopada 2020 r. oraz pogorszenia stanu zdrowia niepełnosprawnego (brak dokumentacji medycznej), gdyż nie został złożony wniosek, a rezygnacja z pracy według oświadczenia wnioskodawcy nastąpiła z dniem 31 maja 2011 r. W chwili składania wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, tj. 28 października 2021 r., H. K. oświadczyła, że nie pracuje zawodowo i jest ubezpieczona zdrowotnie przy mężu. Organ pierwszej instancji ocenił, że H. K. nie spełnia przesłanek umożliwiających przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na brak związku pomiędzy rezygnacją zatrudnienia a sprawowaną opieką.