Wyrok SN z dnia 5 października 2018 r., sygn. I CSK 629/17

Konstrukcja nadużycia prawa jest dopuszczalna również w stosunkach między przedsiębiorcami, chociaż z ograniczeniem do wyjątkowych sytuacji. Jest to uzasadnione specyfiką obrotu gospodarczego, w ramach którego zachodzi konieczność ciągłego i świadomego ponoszenia ryzyka, co profesjonaliści powinni umieć przewidywać. Przyznanie im nieograniczonej możliwości do powoływania się na art. 5 k.c. mogłoby prowadzić do praktycznego uchylenia zasady trwałości umów, z zagrożeniem dla pewności i bezpieczeństwa obrotu.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Monika Koba (przewodniczący)

SSN Paweł Grzegorczyk

SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa E. sp. z o.o. w W. przeciwko A. B. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 5 października 2018 r., skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I ACa [...],

1) oddala skargę kasacyjną,

2) zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 8100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił w całości powództwo E. sp. z o.o. z siedzibą w W. o zasądzenie kwoty 2 000 000 złotych od pozwanego A. B. poręczyciela zobowiązania spółki T. Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w W. (obecnie Galeria [...] Sp. z o.o. Spółka Komandytowa) wynikającego z umowy pożyczki zawartej z powodową spółką.

Swe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i ocenach prawnych:

Po podpisaniu umowy w dniu 29 marca 2007 r. między powodem a Centrum [...] sp. z o.o. - poprzednikiem prawnym spółki Galeria [...] została rozpoczęta inwestycja w M. polegająca na wybudowaniu, centrum handlowego, wynajęciu powierzchni handlowych i przeniesieniu na powodową spółkę własności tego centrum.

Dnia 14 sierpnia 2008 r. został podpisany kolejny aneks do umowy z 29 marca 2007 r. Zmieniono w nim zapis dotyczący wypłaty następnej transzy zaliczki w zależności od wynajęcia 60% powierzchni handlowej, ustanowienia na rzecz powodowej spółki hipotek umownych kaucyjnych na zabezpieczenie wierzytelności o zwrot zaliczek oraz od uzyskania stanu surowego otwartego inwestycji. Z powodu kolejnego przesunięcia terminu uiszczenia na rzecz wykonawcy zaliczki wykonawca nie był w stanie prowadzić procesu budowlanego i dlatego została w tym samym podpisana umowa pożyczki na kwotę 1.800.000 zł, oprocentowana w wysokości 1-miesięcznej stawki EURIBOR obowiązującej w dniu zawarcia umowy, powiększonej o marżę. Kwota pożyczki miała zostać zwrócona powodowej spółce z drugiej części czwartej zaliczki. Pozwany A. B. poręczył osobiście za wszystkie zobowiązania dłużnika wynikające z umowy. Poręczenie zostało udzielone przez pozwanego do kwoty 2.000.000 zł. Dnia 30 października 2008 r. wykonawca wezwał powodową spółkę do zapłaty kwoty 5.457.499,20 zł z tytułu płatności wymagalnej czwartej części zaliczki. Do pisma tego zostały dołączone oryginały umów najmu oraz oświadczenia o ustanowieniu hipoteki kaucyjnej do kwoty 25.571.085 zł. Dnia 3 listopada 2008 r. powodowa spółka odmówiła przyjęcia dokumentacji uprawniającej wykonawcę do żądania wypłaty kolejnej zaliczki i wezwała wykonawcę do usunięcia naruszeń umowy dotyczącej inwestycji w M. oraz inwestycji w S.. Pisma te zostały doręczone wykonawcy 20 listopada 2008 r. Powodowa spółka wskazała, że wszystkie umowy najmu powinny być uprzednio zatwierdzone przez kupującego, a także, że jest zaskoczona zawiadomieniem o egzekucji z dnia 2 października 2008 r. prowadzonej przez bank [...]. Powodowa spółka wskazała także, że nie otrzymała do akceptacji umowy ubezpieczenia inwestycji, którą wykonawca zawarł dnia 29 kwietnia 2008 r. Dnia 7 listopada 2008 r. wykonawca wezwał powodową spółkę do zapłaty kwoty 5.457.499, 20 zł. z tytułu zaległych zaliczek dotyczących inwestycji w M.. Dnia 13 listopada 2008r. wykonawca oświadczył powodowej spółce, że z uwagi na brak zapłaty wstrzymuje wszelkie prace budowlane. W piśmie z dnia14 listopada 2008 r. powodowa spółka odmówiła zapłaty zaliczek.