Wyrok SN z dnia 7 października 2015 r., sygn. II UK 362/14

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy, może być każdy czynnik zewnętrzny (nie wynikający z wewnętrznych właściwości człowieka) zdolny wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki. W tym znaczeniu taką przyczyną może być także praca i czynność samego poszkodowanego, w tym zwłaszcza jego nadmierny wysiłek, za który u człowieka dotkniętego schorzeniem samoistnym może być uważana praca wykonywana także jako codzienne zadanie w normalnych warunkach, nadmierność bowiem wysiłku pracownika powinna być oceniana przy uwzględnieniu jego indywidualnych właściwości - aktualnego stanu zdrowia i sprawności ustroju.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Zbigniew Hajn

SSN Zbigniew Myszka

w sprawie z wniosku R. M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 października 2015 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 27 marca 2014 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 27 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił apelację wnioskodawcy R. M. od wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 25 września 2013 r., którym oddalono odwołanie wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z dnia 6 września 2012 r., odmawiającej przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu zdarzenia, które zaistniało w dniu 30 listopada 2011 r.

W ustalonym stanie faktycznym wnioskodawca od dnia 9 sierpnia 2011 r. był zatrudniony w I. Sp. z.o.o. w G. na stanowisku mistrza w pełnym wymiarze czasu pracy. Do jego obowiązków należała m.in. organizacja pracy podległych pracowników w sposób zapewniający należyte wykorzystanie urządzeń i narzędzi oraz właściwe pod względem technologicznym wykonywanie zadań oraz nadzór nad pracą podległych pracowników. Przedmiot działalności pracodawcy ubezpieczonego koncentrował się na produkcji naczep na samochody ciężarowe i zabudów na nadwozia tego typu samochodów. Wnioskodawca sprawował nadzór na grupą sześciu pracowników wykonujących obowiązki monterów. W dniu zdarzenia (30 listopada 2011 r.), przed wyznaczonym na godzinę 9.00 zebraniem produkcyjnym zaistniał spór między wnioskodawcą, a kierownikiem działu przygotowania części M. R., dotyczący procesu produkcji, który miał rozstrzygnąć dyrektor naczelny. Po zakończeniu narady produkcyjnej wnioskodawca źle się poczuł, zsunął się z krzesła i osunął się na ziemię. Został przewieziony do Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ w B. Kliniki Neurochirurgii, gdzie rozpoznano tętniaka tętnicy łączącej przedniej oraz krwawienie podpajęczynówkowe. W dniu zdarzenia wnioskodawca był zdolny do pracy, lekarz medycyny pracy nie stwierdził u niego przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania powierzonych mu obowiązków. Wyrokiem z dnia 25 września 2013 r. Sąd Rejonowy oddalił odwołanie wnioskodawcy. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 1242 ze zm. - dalej ustawa wypadkowa) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło: w związku z pracą, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy nawet bez polecenia, albo w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Spór między stronami sprowadzał się do zaistnienia przyczyny zewnętrznej zdarzenia z dnia 30 listopada 2011 r. Sąd pierwszej instancji wskazał - z powołaniem się na utrwalone orzecznictwo, że wywołanie zdarzenia przez chorobę samoistną nie wyklucza potraktowania go jako wypadku przy pracy, stwierdzając że do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy wystarczy aby działanie zewnętrzne jedynie nasiliło dolegliwości wewnętrzne, podkreślając że utrwalona judykatura dopuściła możliwość uznania za wypadek przy pracy także zawału serca, udaru, czy pęknięcia tętniaka, wskazując, iż wymaga to ustalenia, że nastąpiło to w czasie wykonywania pracy przez pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym na skutek przyczyny zewnętrznej lub wystąpienia dodatkowych zdarzeń, które w konkretnych okolicznościach mogą być uznane jako współsprawcze przyczyny zewnętrzne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1994 r., II URN 38/94, OSNAPiUS 1995 nr 4, poz. 52, z dnia 6 grudnia 1999 r., II UKN 247/99, OSNAPiUS 2001 nr 7, poz. 242, z dnia 6 stycznia 2000 r., II UKN 282/99, OSNAPiUS 2001 nr 8, poz. 289). Do takich dodatkowych zdarzeń stanowiących współsprawcze przyczyny zewnętrzne judykatura zaliczyła między innymi stres psychiczny. Jednak jak przyjął Sąd Rejonowy, za przyczynę zewnętrzną wypadku nie można uznać stresu psychicznego związanego z wykonywaniem codziennych obowiązków pracowniczych, mieszczącego się w granicach normy, który przeciętny organizm jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia. Stres związany z wykonywaniem typowych obowiązków pracowniczych nie jest bowiem tym impulsem zewnętrznym. Może być potraktowany jako współprzyczyna o charakterze zewnętrznym jedynie w sytuacji, gdy jego gwałtowny charakter jest wynikiem rażąco nietypowych warunków pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 407/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 644, wyrok z dnia 25 stycznia 2000 r., II UKN 347/99, OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 395). W ocenie Sądu pierwszej instancji, w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiło szczególnie nasilone, stresogenne oddziaływanie warunków wykonywania pracy zawodowej przez wnioskodawcę, które przekraczałyby przeciętne zdolności kompensacyjne jego organizmu.