Uchwała SN z dnia 11 kwietnia 2001 r. sygn. III ZP 7/01

Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca)

Sędziowie: SA Herbert Szurgacz, SN Barbara Wagner

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony Kaszczyszyn, w sprawie z powództwa Wojciecha R. przeciwko Fabryce Aparatury Elektromedycznej „F.-Ł.” Spółce Akcyjnej w Ł. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym dnia 11 kwietnia 2001 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 20 grudnia 2000 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 § 1 KPC

„Czy w świetle art. 101² § 2 KP w razie ustania przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty pracownikowi odszkodowania: przestaje obowiązywać umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przed upływem terminu na jaki została zawarta i wygasają wzajemne zobowiązania stron; czy też: stosunek prawny łączący obie strony nie wygasa i pracownik zachowuje roszczenie o umówione odszkodowanie, mimo zwolnienia go przez pracodawcę z zakazu konkurencji przewidzianego w umowie ?”

podjął następującą uchwałę:

W razie niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta, a pracownik zachowuje roszczenie o odszkodowanie (art. 101² § 2 KP).

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Łodzi wyrokiem z 15 września 2000 r. zasądził od pozwanej Fabryki Aparatury Elektromedycznej „F.-Ł.” Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz powoda Wojciecha R. kwotę 11.613 złotych tytułem umówionego odszkodowania za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej wobec pozwanej Spółki po zaprzestaniu pełnienia przez niego funkcji członka zarządu Spółki. Zasądzona kwota objęła odszkodowanie za trzy miesiące - od kwietnia do czerwca 2000 r. włącznie. Sąd Rejonowy ustalił, że powód pełnił w pozwanej Spółce funkcję prezesa -członka zarządu i jednocześnie był zatrudniony na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę na czas nie określony. Umowa o pracę przewidywała, że w okresie sześciu miesięcy od dnia zaprzestania pełnienia funkcji członka zarządu Spółki powód zobowiązany będzie do powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej wobec Spółki, w zamian za co Spółka zobowiązała się wypłacać mu z tytułu tego ograniczenia, przez czas trwania zakazu konkurencji, odszkodowanie w wysokości 50 % ostatniego miesięcznego wynagrodzenia otrzymywanego w Spółce, obliczonego jak ekwiwalent za urlop. Pozwana wypowiedziała powodowi umowę o pracę w piśmie z 16 grudnia 1999 r. ze skutkiem na 31 marca 2000 r. Jako przyczynę wypowiedzenia podano odwołanie z funkcji członka zarządu Spółki. Jednocześnie powód został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Pozwana wypłaciła powodowi umówione odszkodowanie wynikające z klauzuli konkurencyjnej w kwotach po 3.871 złotych miesięcznie za okres od stycznia do marca 2000 r. włącznie. Pismem doręczonym powodowi 20 marca 2000 r. pozwana Spółka jednostronnie zwolniła powoda z zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej i zapowiedziała, że od kwietnia 2000 r. zaprzestanie wypłaty umówionego odszkodowania. Powód nie przyjął propozycji zwolnienia go z zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej i nie wyraził zgody na zaprzestanie wypłaty przez pozwaną umówionego odszkodowania karencyjnego. Uwzględniając w całości powództwo Sąd Rejonowy zajął stanowisko, że umowa o zakazie podejmowania działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy jest umową wzajemną co oznacza, że świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej. Z treści art. 101 § 2 KP wynika, że w razie ustania przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania przestaje obowiązywać jedynie zakaz konkurencji, a nie cała zawarta przez strony umowa. Do oceny sytuacji, w jakiej znalazły się strony w wyniku czynności pozwanej Spółki, powinien mieć zastosowanie art. 491 § 1 KC w związku z art. 300 KP. Strona pozwana dopuściła się zwłoki w wykonaniu swojego zobowiązania z umowy wzajemnej (wypłaty odszkodowania). Skoro powód nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia i nie odstąpił od umowy, ma prawo żądać od pozwanej wykonania zobowiązania wzajemnego. Nie istnieje bowiem możliwość rozwiązania umowy na skutek jednostronnej nieuzasadnionej decyzji dłużnika.