Wyrok SN z dnia 21 lipca 1999 r. sygn. I PKN 192/99

Ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę (art. 45 § 1 KP) dotyczy również wypowiedzenia dokonanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).

Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra

Sędziowie SN: Roman Kuczyński, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 1999 r. sprawy z powództwa Krzysztofa P. przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej w S. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 31 grudnia 1998 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w S. dokonało w dniu 28 maja 1998 r. rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem z Krzysztofem P., który w tej sytuacji wystąpił z pozwem o przywrócenie do pracy. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Słupsku wyrokiem z dnia 8 października 1998 r. [...] przywrócił powoda do pracy u strony pozwanej na poprzednich warunkach i zasądził na jego rzecz kwotę 1.138,33 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. W toku postępowania Sąd ustalił, że w dniu ustania stosunku pracy powód legitymował się ponad 22-letnim stażem pracy, przy czym był zatrudniony u strony pozwanej w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku palacza, obsługując kotły wysokociśnieniowe w kotłowni nr 1. Od 1991 r. w pozwanej Spółce rozpoczął się proces modernizacji poprzez instalowanie kotłowni olejowych lub gazowych w miejsce dotychczasowych kotłowni koksowych, co zmuszało stronę pozwaną do zmniejszania zatrudnienia w grupie pracowników zatrudnionych w tych kotłowniach, a polegało to zwykle na rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami, których stanowiska ulegały likwidacji. W dniu 31 lipca 1998 r. zakończyła się także modernizacja kotłowni w S. przy ul. G. i od następnego miesiąca kotłownia ta zaczęła ona pracować jako kotłownia gazowa. Ta zmiana technologiczna pociągnęła za sobą także konieczność likwidacji stanowisk pracy. Przed jej modernizacją pracowało w niej czterech palaczy w systemie zmianowym. Wobec likwidacji tych stanowisk pracy, strona pozwana przesunęła dwóch spośród nich do tzw. grupy remontowej, a trzeciemu wypowiedziała umowę o pracę; natomiast czwartemu - Zygmuntowi S., który legitymował się 20-letnim stażem pracy i w razie utraty pracy nie kwalifikowałby się do zasiłku przedemerytalnego, strona pozwana pismem z dnia 28 lipca 1998 r. zaproponowała zmianę stanowiska pracy z palacza na montera, wskazując jako miejsce świadczenia pracy w okresie od 9 sierpnia 1998 r. do 31 października 1998 r. Zakład Sieci Cieplnej, a od 9 listopada 1998 r. Kotłownię Rejonową na co pracownik ten wyraził zgodę. Natomiast w wypadku powoda, który wykonywał obowiązki palacza do końca swego zatrudnienia w kotłowni K-1, nie doszło do likwidacji dotychczasowego stanowiska pracy palacza, na którym on pracował. Jednakże z tej przyczyny, że likwidacja stanowisk pracy w jednej z lokalnych kotłowni wymagała zmniejszenia stanu zatrudnienia, strona pozwana uznała za celowe, aby do zwolnienia z pracy wytypować właśnie powoda, jako osobę, która w wypadku utraty pracy miałaby prawo do zasiłku przedemerytalnego. Sąd Rejonowy stwierdził jednak, że likwidacja oznaczonych stanowisk pracy w kotłowni w S. przy ul. G. nie wymagała dokonywania przez pracodawcę oceny kwalifikacji i stażu pracy pracowników z likwidowanych stanowisk oraz porównywania ich z innymi pracownikami. Bowiem tylko w szczególnych wypadkach wiek pracownika, jego staż pracy, dotychczasowy sposób wykonywania pracy oraz warunki rodzinne pracownika mogłyby stanowić okoliczność przemawiająca za ochroną pracownika przed rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli zakład pracy dysponuje innym stanowiskiem pracy, odpowiadającym kwalifikacjom pracownika, na którym pracownik ten mógłby być zatrudniony, stosownie do potrzeb zakładu pracy. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie pracodawca uznał, że w stosunku do pracownika Z.S. istnieje szczególna okoliczność uzasadniająca potrzebę kontynuowania jego zatrudnienia i w drodze porozumienia stron zmienił mu warunki pracy ze stanowiska palacza na stanowisko montera. Nie powinno się to jednak stać kosztem powoda. Wytypowanie do zwolnienia powoda było więc zbędne i nie wiązało się z likwidacją stanowisk pracy w kotłowni przy ul. G. I z tej przyczyny Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że wypowiedzenie umowy o pracę powodowi nie było uzasadnione. Sąd uznał mianowicie, że jeżeli następuje ilościowe zmniejszenie identycznych lub podobnych stanowisk pracy, w następstwie czego pracodawca musi wytypować pewną grupę pracowników do zwolnienia, wówczas -wobec indywidualizacji decyzji o zwolnieniu konkretnych osób - konieczne jest wytypowanie do zwolnienia pracowników, którzy nie mają odpowiednich kwalifikacji, względnie wadliwie wykonują swoje obowiązki itp. Jednakże odmienna sytuacja ma miejsce wtedy, gdy w wyniku reorganizacji następuje likwidacja stanowisk pracy zajmowanych przez konkretnych pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1979 r. - OSNCP 1980 z. 4, poz. 77 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1982 r. - OSNCP 1983 z. 4, poz. 6). W opinii Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie w grę wchodziła właśnie likwidacja konkretnych stanowisk pracy, która nie wymagała od pracodawcy-strony pozwanej oceny i porównywania kwalifikacji oraz stażu pracy pracowników zlikwidowanych stanowisk pracy z innymi pracownikami. Dlatego okoliczność, że strona pozwana uznała, iż w stosunku do pracownika - Z.S. zachodzą szczególne okoliczności, które uzasadniają potrzebę kontynuowania zatrudnienia i dlatego w drodze porozumienia stron zmieniła temu pracownikowi warunki pracy i płacy z palacza na montera, nie mogła usprawiedliwiać definitywnego zwolnienia powoda, który był pracownikiem o długoletnim stażu pracy, o odpowiednich kwalifikacjach i nienagannym przebiegu zatrudnienia. Następnie Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie wyrokiem z dnia 31 grudnia 1998 r. [...] oddalił apelację strony pozwanej od powyższego wyroku Sądu Rejonowego, bowiem z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że likwidacja stanowisk pracy, jaka miała miejsce w pozwanym zakładzie pracy, nie dotyczyła stanowiska pracy powoda. Tymczasem, pomimo to i wbrew obowiązującym zasadom (por. teza IX uchwały pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85 - OSNCP 1985 z. 11, poz. 164), strona pozwana nie tylko zdecydowała się na porównanie sytuacji powoda, którego stanowisko pracy nie podlegało likwidacji, z sytuacją pracowników zajmujących likwidowane stanowiska pracy, ale w rezultacie zdecydowała też o wytypowaniu do zwolnienia właśnie powoda, chociaż w świetle dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych pracowników jest bezsporne, że powód ma dłuższy staż pracy i wyższe kwalifikacje od pracownika, z którym go porównywano, natomiast jego sytuacja materialna jest podobna do sytuacji tego pracownika.