Wyrok NSA z dnia 29 września 2016 r., sygn. II FSK 3877/14

Za utrwalone i niepozostawiające żadnych wątpliwości uznać należy poglądy, że wszczęcie i prowadzenie postępowania przygotowawczego w przedmiocie przestępstwa nie wyczerpuje przesłanki określonej w art. 240 § 1 pkt 2 O.p.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia NSA Anna Dumas, Sędzia WSA (del.) Wojciech Stachurski, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 29 września 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Jo. W. i Ja. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 10 września 2014 r. sygn. akt I SA/Łd 364/14 w sprawie ze skargi Jo. W. i Ja. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 21 lutego 2014 r. nr [...] w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie podatku od nieruchomości za 2000 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Jo. W. i Ja. W. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi kwotę 120 (słownie: sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

II FSK 3877/14

Uzasadnienie

1.1 Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 września 2014 r. sygn. akt I SA/Łd 364/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2016 r., poz. 718) - p.p.s.a. - oddalił skargę J.W. i I.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 21 lutego 2014 r. w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2000 r. 1.2 Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynikało, że decyzją z dnia 5 czerwca 2001 r. Prezydent Miasta L. ustalił skarżącym wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości położonej w L. przy ul. [...] za 2000 r. w kwocie 14.034,30 zł. Strony nie złożyły od tej decyzji odwołania. Następnie, w piśmie z 22 lipca 2013 r. podatnicy wnieśli o wznowienie postępowań zakończonych decyzjami wydanymi w przedmiocie podatku od ww. nieruchomości. Jednocześnie strony wniosły o zawieszenie postępowania w sprawie wznowienia do czasu stwierdzenia, orzeczeniem sądu lub innego organu, sfałszowania dowodów lub popełnienia przestępstwa. Domagały się też by Prezydent Miasta L. wystąpił do Starosty Powiatowego o niezwłoczne podjęcie działań w celu uregulowania stanu prawnego wskazanej wyżej nieruchomości. Precyzując wniosek, podatnicy jako podstawę wznowienia, wskazali art. 240 § 1 pkt 5 zd. pierwsze i art. 240 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) - dalej "O.p. Zaznaczyli, że wznowieniem powinny być objęte postępowania podatkowe prowadzone od 1994 r. do chwili obecnej. Postanowieniem z 28 października 2013 r. Prezydent Miasta L. wznowił postępowanie podatkowe w sprawie podatku od nieruchomości za 2000 r. zakończonej decyzją ostateczną tego organu z 5 czerwca 2001 r. Decyzją z dnia 3 stycznia 2014 r. organ odmówił uchylenia decyzji własnej z 5 czerwca 2001 r. ustalającej skarżącym wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości. Uznał, że nie wystąpiły przesłanki z art. 240 § 1 O.p. W ocenie organu za podstawę wymiaru podatku od nieruchomości należało przyjąć dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków, w myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, a w ewidencji tej podatnicy są wpisani jako użytkownicy wieczyści nieruchomości będącej przedmiotem opodatkowania. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi - dalej też SKO - decyzją z 21 lutego 2014 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. Kolegium wskazało, że podatnicy oparli swój wniosek na przesłankach z art. 240 § 1 pkt 1, pkt 2, pkt 4, pkt 5 i pkt 7 O.p. Odnosząc się do pierwszej z wymienionych wyżej przesłanek SKO argumentowało, że strona, która domaga się wznowienia postępowania na tej podstawie, że dowód okazał się fałszywy, musi przedstawić organowi orzeczenie sądowe stwierdzające, że dowód był sfałszowany. W przedmiotowej sprawie strony nie przedstawiły takiego orzeczenia. W ocenie organu odwoławczego , załączone do wniosku o wznowienie postępowania zawiadomienie z Prokuratury z 1 lipca 2013 r. o wszczęciu śledztwa w sprawie przekroczenia uprawnień przez urzędników państwowych poprzez poświadczenie nieprawdy w decyzjach administracyjnych jest w tym zakresie niewystarczające. Jednocześnie SKO wskazało, że nie ma podstaw do zastosowania art. 240 § 2 i § 3 O.p., z uwagi na brak oczywistości sfałszowania dowodu. W ocenie organu odwoławczego nie zachodziła również przesłanka z art. 240 § 1 pkt 2 O.p., ponieważ także w tym przypadku strony nie przedstawiły dowodu w postaci wyroku sądowego stwierdzającego, że decyzja ostateczna wydana została w wyniku przestępstwa. W kwestii zastosowania art. 240 § 1 pkt 4 O.p. SKO stwierdziło, że w aktach sprawy brak jest dowodów na to, że podatnicy nie z własnej winy nie brali udziału w postępowaniu podatkowym zakończonym kwestionowaną decyzją ostateczną. Zdaniem Kolegium nie zachodzi również przypadek opisany w art. 240 § 1 pkt 5 O.p. Organ nie stwierdził także, by zachodziła podstawa wznowienia postępowania z art. 240 § 1 pkt 7 O.p. Wyjaśnił, że w zakresie tej przesłanki strony powołały się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2003 r. sygn. akt II CKN 1155/00. Wyrok ten dotyczył powództwa J.W. I.W., oraz D.W. przeciwko Zakładom Produkcji Zabawek "P" Spółdzielni Pracy w L. w likwidacji o odszkodowanie i eksmisję, a Sąd Najwyższy wyrokiem tym oddalił kasację powodów. W ocenie organu odwoławczego powyższe orzeczenie Sądu Najwyższego nie świadczy o tym, że w/w decyzja ostateczna została wydana na podstawie orzeczenia sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji. Wobec tego, że Kolegium nie stwierdziło istnienia przesłanek określonych w art. 240 § 1 pkt 1, pkt 2, pkt 4, pkt 5 i pkt 7 O.p., i odmówiło uchylenia ostatecznej decyzji Prezydenta Miasta L.. W skardze złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skarżący zarzucili powyższej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi rażące naruszenie prawa poprzez niezastosowanie art. 233 § 1 pkt 2 i art. 233 § 3 w związku z art. 240 § 1 pkt 2 O.p. Wskazując na powyższe skarżący wnieśli o stwierdzenie nieważności decyzji SKO, poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji wydanej w trybie wznowienia oraz decyzji podatkowej wymiarowej. W uzasadnieniu skarżący wywodzili, że jakkolwiek wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2003 r. sygn. akt II CKN 1155/00 nie został wydany w sprawie ustalenia nieważności umowy z dnia 23 grudnia 1993 roku na podstawie której, skarżący nabyli prawo wieczystego użytkowania spornego gruntu, to jednak umowa została oceniona przez Sąd Najwyższy jako bezwzględnie nieważna i takiej samej ocenie podlega w każdym innym postępowaniu. W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. 1.3 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyniku przeprowadzenia sądowej kontroli objętej skargą decyzji uznał, że nie narusza ona prawa. Sąd zaznaczył, że w sprawie sporne jest, czy zaistniała wskazana przez stronę przesłanka do wznowienia postępowania podatkowego (art. 240 § 1 pkt 2 O.p.) w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta L. z 5 czerwca 2001 r. ustalającej wymiar podatku od nieruchomości przy ul. [...] na rok 2000. Mimo bowiem powoływania przez skarżących wcześniej różnych podstaw wznowienia postępowania podatkowego, to w skardze wyraźnie wskazali, że błąd organów polega na nieuwzględnieniu podstawy wznowienia z art. 240 § 1 pkt 2 O.p. Podstawowym argumentem zawartym w skardze przemawiającym zdaniem strony za naruszeniem przez SKO, a wcześniej Prezydenta Miasta, prawa była stwierdzona wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie sygn. akt II CKN 1155/00 nieważność umowy z dnia 23 grudnia 1993 r., na podstawie której skarżący nabyli prawo wieczystego użytkowania gruntu (udział w tym prawie wynoszący 1/10 i 9/10 udział nieżyjącej już D.W.). W oparciu o tę umowę zostały dokonane zapisy w ewidencji gruntów i budynków, które z kolei zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego były podstawą wydania spornej, ostatecznej decyzji wymiarowej. Sąd podniósł, że nie zostało wydane orzeczenie stwierdzające, że popełniono przestępstwo rzutujące na wydanie decyzji. Takiego związku, zdaniem Sądu, nie tworzy okoliczność, że sądy cywilne stwierdziły, że umowa, na podstawie, której skarżący mieli nabyć prawo wieczystego użytkowania gruntu położonego w L. przy ul. [...] była nieważna. Orzeczenia te zapadły w innym niż postępowanie karne trybie, w sprawie o odszkodowanie i eksmisję, nawet nie w postępowaniu opartym o treść art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego. W ocenie Sądu takiego związku pomiędzy potencjalnym popełnieniem przestępstwa, a będącej jego wynikiem decyzji nie tworzy jeszcze okoliczność, że Prokuratura Rejonowa w dniu 14 maja 2013 r. wszczęła śledztwo pod sygnaturą [...] w sprawie przekroczenia uprawnień przez urzędników państwowych poprzez poświadczenie nieprawdy w dokumentach urzędowych - decyzjach administracyjnych. Zawiadomienie takie nie jest przede wszystkim orzeczeniem sądu stwierdzającym popełnienie przestępstwa, nie będzie nim także okoliczność, że określonym osobom przedstawiono zarzuty, czy nawet wniesiono akt oskarżenia. Sąd dodał, że z akt sprawy wynika, że wyrok Sądu Najwyższego i wynikająca z niego nieważność umowy sprzedaży użytkowania wieczystego była znana organowi pierwszej instancji prawdopodobnie od grudnia 2004 r., kiedy to Minister Skarbu Państwa przesłał Prezydentowi Miasta L. odpis tego wyroku, co oznacza, że w chwili wydawania decyzji wymiarowej za 2000 r. organ podatkowy nawet mógł nie mieć żadnych podstaw do podejrzeń co do ważności umowy nabycia przez skarżących prawa do nieruchomości. Zakładając nawet hipotetycznie, że w świetle tej okoliczności doszło do zaniedbania obowiązków przez Urząd Miasta, i że owo zaniedbanie ma charakter "oczywiście" przestępczy, to i tak w wyniku wznowienia postępowania w tej sprawie nie mogłaby być wydana inna decyzja, niż pierwotna decyzja wymiarowa (art. 245 § 1 pkt 3 lit. a O.p.). Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2000 r. podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne (...), będące posiadaczami nieruchomości lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego bez tytułu prawnego. 2.1 Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiedli skarżący. Działający w ich imieniu pełnomocnik zaskarżył powyższy wyrok w całości i zarzucił naruszenie: