Wyrok NSA z dnia 9 stycznia 2013 r., sygn. I OSK 1389/12

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Monika Nowicka Sędziowie: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia del. WSA Teresa Kurcyusz - Furmanik (spr.) Protokolant asystent sędziego Wojciech Latocha po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2013 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2012 r. sygn. akt I SA/Wa 2137/11 w sprawie ze skargi A. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2012r. sygn. akt I SA/Wa 2137/11, na podstawie art. 151 i art. 120 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz.1270) zwanej dalej p.p.s.a. oddalono skargę A. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2011r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu odwołania A. O. od decyzji Prezydenta [...] W. z dnia [...] kwietnia 2011r. nr [...] odmawiającej przyznania pomocy finansowej w formie posiłków w stołówce "T.", utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji wydane w postępowaniu wszczętym wnioskiem A. O. z dnia [...] kwietnia 2011r. o udzielenie pomocy w formie posiłków. Na podstawie zaktualizowanego w dniu [...] kwietnia 2011r. wywiadu środowiskowego z dnia [...] marca 2011r. oraz zgromadzonej dokumentacji ustalono, że wnioskodawca prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe i uzyskuje dochód miesięczny w wysokości [...] zł, a zatem przekracza kryterium dochodowe określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, a także 150% kryterium dochodowego uprawniającego go do pomocy w formie nieodpłatnego dożywiania (art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania"). Organ podniósł także, że od czasu korzystania przez wnioskodawcę z bezpłatnych obiadów od 2005r. do [...] marca 2011r. jego sytuacja poprawiła się z powodu wzrostu emerytury i przyznania dodatku mieszkaniowego. Ponadto osoba, z którą wnioskodawca mieszka, partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania i opłaca połowę rachunków. Organ zaznaczył, iż decyzja o przyznaniu bezpłatnych obiadów od 2005r. do 31 marca 2011r. nie ulega automatycznemu przedłużeniu na dalszy okres. Zauważono, że wnioskodawcy został zaproponowany pobyt dzienny w Ośrodku Wsparcia Seniorów, w którym mógłby otrzymywać dwa posiłki dziennie tj. śniadanie i obiad, jednakże w dniu [...] kwietnia 2011r. wnioskodawca powiadomił pracownika socjalnego, że nie będzie uczęszczał na proponowane zajęcia do tego Ośrodka. Organ I instancji podniósł, iż zobligowany jest dzielić posiadane środki tak, aby z niezbędnej pomocy mogła skorzystać jak największa liczba osób ubiegających się o wsparcie. W pierwszej zaś kolejności muszą uzyskać wsparcie osoby i rodziny, których dochody kształtują się poniżej kryterium dochodowego. W marcu 2011r. złożono [..] wniosków na dożywianie, a średnia wysokość zasiłku wynosiła [...] zł, przy czym osoby te nie przekraczały 150% kryterium dochodowego. Wnioskodawca odwołał się od decyzji organu I instancji opisując swoją trudną sytuację finansową oraz zły stan zdrowia. Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpatrując odwołanie uznało, że decyzja organu pierwszej instancji jest prawidłowa. Realizacja zadań państwa i jednostek samorządu terytorialnego w zakresie dożywiania uregulowana jest przepisami ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania". Zgodnie z jej art. 5 ust. 1 pomoc w zakresie dożywiania może być przyznana nieodpłatnie, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 % kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Wyznaczone w tej normie prawnej kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej (jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie) wynosi 477 zł, a 150 % tej kwoty to 715, 50 zł. Dochód odwołującego wynosi zaś [...] zł, przekraczając tym samym kryterium dochodowe wyznaczone ustawą o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania", jak również przekraczając kryterium dochodowe określone przepisem art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. Kolegium zaznaczyło, iż nawet w przypadku spełniania kryterium dochodowego i innych przesłanek określonych w art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, przyznanie zasiłku celowego pozostaje w sferze swobodnego uznania organu administracji publicznej. Organ pomocy społecznej może ten zasiłek przyznać ale nie musi. Zauważono, że mimo przekroczenia przez stronę kryterium dochodowego organ I instancji nie poprzestał jedynie na stwierdzeniu tego faktu, ale uzasadnił stanowisko odnośnie zasadności odmowy przyznania przedmiotowej pomocy. Wskazał na odrzuconą przez stronę propozycję zaspokojenia wnioskowanej potrzeby w Ośrodku Wsparcia Seniorów. Zważył także na konieczność zaspokajania potrzeb osób spełniających kryterium dochodowe do otrzymania świadczeń. Uznał, że przyznanie wnioskowanego świadczenia nie tylko byłoby sprzeczne z powołanymi przepisami, ale - w sytuacji ograniczonych środków - mogłoby odbyć się kosztem osób potrzebujących i uprawnionych do otrzymania tej pomocy. Rozważono także możliwość przyznania specjalnego zasiłku celowego, do którego ustawodawca upoważnia wyjątkowo na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Stwierdzono, iż także w tym wypadku decyzja wydawana jest w sferze swobodnego uznania. Organ rozpoznając wniosek musi mieć na względzie nie tylko interes osoby wnioskującej, lecz także interesy innych osób będących w trudnej sytuacji materialnej. Kolegium nie znalazło podstaw, aby uznać, iż w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek do udzielenia wnioskowanej pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego. Stwierdzono, że zasiłek taki stanowi wyjątek od zasad ogólnych przyznawania prawa pomocy społecznej i może być przyznany tylko w sytuacji wyjątkowej, a w przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie występuje.