Wyrok NSA z dnia 14 kwietnia 2011 r., sygn. II FSK 2121/09

Dla orzekania o odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych ustawodawca zaostrzył w art. 116 § 1-3 tej ustawy przesłanki wydania decyzji przez konieczność przesądzenia w postępowaniu bezskuteczności egzekucji w stosunku do spółki, a w przepisie art. 108 § 2 pkt 3 Ordynacji podatkowej wprost sformułował warunek wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Tym samym dla stwierdzenia przesłanki bezskuteczności egzekucji na gruncie odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych konieczne jest wszczęcie egzekucji. Nie można bowiem stwierdzić bezskuteczności egzekucji poza postępowaniem egzekucyjnym. Za poglądem tym przemawia także i to, że ustawodawca użył w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej określenia "jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna". Częściowa bezskuteczność egzekucji może być stwierdzona tylko w postępowaniu egzekucyjnym.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Tomasz Zborzyński, Sędzia NSA Bogdan Lubiński (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Beata Cieloch, , Protokolant Janusz Bielski, po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2011 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 sierpnia 2009 r. sygn. akt I SA/Po 524/09 w sprawie ze skargi Z. S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia 10 marca 2009 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe spółki 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu, 2) zasądza od Z. S. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w P. kwotę 490 (czterysta dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2009 r., sygn. akt I SA/Po 524/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, po rozpoznaniu skargi Z. S., uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia 10 marca 2009 r. i poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego P. z dnia 21 listopada 2008r. w przedmiocie odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe spółki. W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, iż decyzją z dnia 18 sierpnia 2008 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego orzekł o odpowiedzialności podatkowej płatnika "S." sp. z o.o. z siedzibą w P. i określił wysokość należności z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za miesiące od grudnia 2002 r. do września 2003 r. Powyższa decyzja została doręczona Spółce na adres widniejący w rejestrze sądowym w trybie zastępczym na podstawie art. 151a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. Nr 137 poz. 926 ze zm.), dalej w skrócie "o.p.". Organ podatkowy ustalił, że spółka pomimo dwukrotnego awizowania przesyłki zawierającej decyzję z dnia 18 sierpnia 2008 r. nie podjęła, jak również nie zawiadomiła o ewentualnej zmianie adresu jej siedziby. W związku z powyższym, Naczelnik Urzędu Skarbowego wszczął postępowanie podatkowe w trybie art. 116 o.p. i orzekł o odpowiedzialności Z. S. pełniącego funkcję prezesa zarządu spółki w okresie powstałych zaległości. Jak ustalił Naczelnik Urzędu Skarbowego, w okresie powstania zaległości podatkowych Skarżący pełnił funkcję prezesa zarządu "S." sp. z o.o. (jak wynikało z Krajowego Rejestru Sądowego), a Spółka od października 2002 r. trwale zaprzestała regulowania zobowiązań podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku VAT. W zeznaniu podatkowym CIT-8 za 2002 r. wykazała stratę w wysokości 1.612.395,00 zł., a w informacji do bilansu oraz w rachunku zysków i strat za 2002 r. Spółka podała, że sytuacja ekonomiczna wskazuje na zagrożenie kontynuowania jej działalności. Pomimo tego dopiero wnioskiem z dnia 8 sierpnia 2003 r. zarząd Spółki wdrożył postępowanie upadłościowe, co wskazuje że wniosek nie został złożony we właściwym czasie. Sąd Rejonowy w Poznaniu postanowieniem z dnia 30 września 2003 r. ogłosił upadłość dłużnika - Spółki z o.o. "S.", a następnie postanowieniem z dnia 23 stycznia 2006 r. postępowanie upadłościowe umorzył z uwagi na fakt, że majątek Spółki nie wystarczał nawet na zaspokojenie kosztów tego postępowania. Naczelnik wyraził pogląd, że postępowanie upadłościowe, które się toczyło przed sądem powszechnym ma charakter egzekucji generalnej, prowadzonej w interesie wszystkich wierzycieli w tym organów podatkowych. Zakończenie tego postępowania umorzeniem z uwagi na brak środków nawet na zaspokojenie kosztów postępowania wypełnia wymóg wykazania bezskuteczności egzekucji o której mowa w art. 116 § 1 o.p.