Pracodawca może, a nawet powinien, zwolnić pracownika, który nie chce poddać się badaniom

Pracownik odmówił przyjęcia skierowania na wymagane prawem badania lekarskie. Uznał, że to szykana ze strony pracodawcy oraz poszukiwanie pretekstu do jego zwolnienia. Czy można zwolnić pracownika z pracy, podając jako powód odmowę poddania się badaniom lekarskim stwierdzającym brak przeciwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku?

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności pracownik jest obowiązany poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich (art. 211 pkt 5 kodeksu pracy; dalej: k.p.). Warunkiem dopuszczenia do pracy jest posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Dlatego pracownik, który odmawia poddania się badaniom lekarskim, a ważność uprzednio posiadanych upłynęła, nie powinien zostać dopuszczony do pracy. Wynika to z art. 229 par. 4 k.p. Potwierdza to także wyrok Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2004 r., sygn. akt I PK 293/03. W sprawie rozpatrywanej przez SN pracodawca rozwiązał z pracownicą umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, w związku z naruszeniem art. 100 i art. 211 pkt 5 k.p., polegającym na niewykonaniu polecenia pracodawcy dotyczącego pracy i niepoddaniu się zaleconym przez pracodawcę badaniom lekarskim. Pracownica wykonywała pracę na stanowisku w laboratorium higieny pracy, gdzie miała kontakt z czynnikami szczególnie szkodliwymi dla zdrowia, a wśród nich z zaliczanymi do substancji o działaniu rakotwórczym lub prawdopodobnie rakotwórczym. Badania profilaktyczne pracowników przy narażeniu w środowisku pracy na te czynniki powinny być i były wykonywane w zakładzie co rok. SN uznał, że pracownica zobowiązana była do poddania się badaniom profilaktycznym, a odmowa poddania się badaniom lekarskim była nieuzasadniona i nieusprawiedliwiona.