Uwarunkowania stwierdzenia choroby zawodowej – obowiązki pracodawcy i uprawnienia pracownika

Kontynuując wątek chorób zawodowych opisany w Monitorze Bezpieczeństwa i Higieny Pracy nr 4/2022, w którym omówiono pojęcie choroby zawodowej oraz tryb jej stwierdzania, warto omówić zagadnienia związane z obowiązkami pracodawców w zakresie stwierdzonych już chorób zawodowych, uprawnieniami pracowników w tym zakresie, a także świadczeniami odszkodowawczymi przysługującymi osobom, u których taką chorobę stwierdzono.

Obowiązek przeniesienia pracownika do innej pracy

Jednym z najistotniejszych obowiązków pracodawcy wobec pracownika, u którego wystąpiły objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej jest – na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu – przeniesienie pracownika do innej pracy, nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał wspomniane objawy. Przeniesienie to ma na celu poprawę zdrowia pracownika poprzez usunięcie działania czynnika, który wywołał objawy choroby zawodowej. Samo przeniesienie nie powoduje przekształcenia treści stosunku pracy, lecz jedynie wprowadza zawieszenie postanowień umowy dotyczących rodzaju świadczonej pracy do czasu ustania przyczyny, która spowodowała odsunięcie pracownika od poprzedniej pracy. Po upływie terminu oznaczonego w orzeczeniu lekarskim pracownik powinien mieć możliwość powrotu na swoje poprzednie stanowisko. 

Niedopuszczalna jest sytuacja, w której pracownik nie wykonuje zgodnego z prawem polecenia i samowolnie pozostaje na dotychczasowym stanowisku. Obowiązku przeniesienia pracownika do innej pracy nie może uchylić ani zgoda, ani żądanie przez pracownika pozostania na dotychczasowym stanowisku. 

Sąd Najwyższy w wyroku z 1 grudnia 1999 r., sygn. akt I PKN 425/99, stwierdził, że przeniesienie pracownika do innej pracy w trybie art. 230 k.p. należy traktować jako polecenie, którego odmowa wykonania może być uznana za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).