Wyrok SN z dnia 27 stycznia 2004 r. sygn. I PK 293/03

Skierowanie pracownika na badania lekarskie (art. 211 pkt 5 k.p.) nie może być potraktowane jako szykana, zwłaszcza gdy odmowa poddania się tym badaniom może prowadzić do odpowiedzialności pracodawcy za dopuszczenie do pracy w warunkach narażenia na działanie substancji szkodliwych dla zdrowia, bez aktualnych okresowych badań lekarskich.

Przewodniczący SSN Barbara Wagner

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Zbigniew Hajn

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 stycznia 2004 r. sprawy z powództwa Grażyny K. przeciwko I.C.P. Spółce z o.o. w K. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 6 lutego 2003 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kędzierzynie-Koźlu wyrokiem z 15 października 2002 r. [...] oddalił powództwo Grażyny K. przeciwko I.C.P. Spółce z o.o. w K. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Ponadto Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty świadczenia socjalnego z tytułu tzw. „wczasów pod gruszą” oraz umorzył postępowanie w części dotyczącej ekwiwalentu za urlop, a także wypłaty premii w celu dowartościowania udziałów w pozwanej Spółce.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona u strony pozwanej od 1988 r. - ostatnio na stanowisku technologa do spraw higieny pracy. Była również przewodniczącą zarządu Związku Zawodowego Pracowników Ruchu Ciągłego I.C.P. Podczas wykonywania obowiązków pracowniczych na stanowisku pracy w laboratorium higieny pracy miała kontakt z czynnikami szczególnie szkodliwymi dla zdrowia, takimi jak: formaldehyd, tlenek etylenu, benzen, dwusiarczek węgla i chloroform. Trzy pierwsze czynniki są zaliczane do substancji o działaniu rakotwórczym lub prawdopodobnie rakotwórczym. Badania profilaktyczne pracowników przy narażeniu w środowisku pracy na te czynniki powinny być i są u strony pozwanej wykonywane co rok. Sąd ustalił, że 6 marca 2001 r. lekarz K.K. wystawiając zaświadczenie o zdolności powódki do pracy, omyłkowo wpisała datę następnego badania na 2005 r. (zamiast za rok, czyli w 2002 r.). Kierowniczka laboratorium, po konsultacji z lekarką przeprowadzającą badania, poinformowała o tej omyłce powódkę, która wstępnie zgodziła się na kolejną wizytę u lekarza w celu sprostowania zaświadczenia (co do daty kolejnego badania), następnie jednak oświadczyła, że zgubiła jego oryginał. Ostatecznie kierowniczka laboratorium podjęła decyzję, że skieruje powódkę na kolejne okresowe badania po upływie roku od poprzednich. W związku z tym 12 marca 2002 r. powódka otrzymała skierowanie na okresowe badania lekarskie ze wskazaniem czynników szkodliwych dla zdrowia. Zapytana przez kierowniczkę laboratorium o przebieg badań odpowiedziała, iż kierownik nie jest osobą kompetentną do kierowania jej na badania, a ponadto oświadczyła, że nie uda się na badania, gdyż poprzednie są ważne. W dniu 19 marca 2002 r. kierowniczka działu spraw osobowych osobiście próbowała wręczyć powódce pismo wzywające do wykonania okresowych badań profilaktycznych, wobec upływu ważności poprzednich. Powódka odmówiła przyjęcia pisma, nie odebrała również przesyłki poleconej skierowanej do niej przez pracodawcę, zawierającej wezwanie na badania. Pismem z 4 kwietnia 2002 r. zwróciła się do powódki osobiście lekarka K.K.-S., wyjaśniając omyłkę w poprzednim zaświadczeniu i przepraszając za nią. Na pismo to powódka zareagowała, telefonując do lekarki i oświadczając, że nie życzy sobie żadnych zmian w zaświadczeniu. Prezes pozwanej Spółki zwrócił się z prośbą do społecznego inspektora pracy K.Z., aby ten nakłonił powódkę do poddania się okresowym badaniom lekarskim. Inspektor kilkakrotnie rozmawiał w tej sprawie z powódką, która odmawiała poddania się badaniu, twierdząc, że posiada ważne zaświadczenie. W kwietniu 2002 r. przeprowadził kontrolę w pozwanej Spółce inspektor Państwowej Inspekcji Pracy. W trakcie tej kontroli zajął się również sprawą badań profilaktycznych powódki. Inspektor pracy uznał, że nie jest władny rozstrzygnąć sporu dotyczącego obowiązku poddania się przez powódkę badaniom profilaktycznym i polecił pracodawcy zwrócić się w tej sprawie do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Podczas przeprowadzania kontroli inspektor stwierdził uchybienie pracodawcy, polegające na braku umieszczenia powódki w rejestrze pracowników narażonych na działanie substancji szkodliwych, wymienionych w wystawionym jej skierowaniu na badania lekarskie. Po kontroli inspektora pracy pracodawca uzupełnił rejestr pracowników narażonych na czynniki rakotwórcze. Pozwana Spółka wystąpiła do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy o rozstrzygnięcie sprawy przeprowadzenia przez powódkę ponownych badań profilaktycznych. W odpowiedzi jednostka ta stwierdziła, że zasady przeprowadzania badań profilaktycznych określają stosowne przepisy prawa pracy, a WOMP nie ma tu żadnej roli do spełnienia. W dniu 14 maja 2002 r. społeczny inspektor pracy wydał prezesowi pozwanej Spółki zalecenie skierowania powódki na ponowne okresowe badania profilaktyczne. W dniu 15 maja 2002 r. po zebraniu z przedstawicielami związków zawodowych, ale jeszcze w ich obecności, prezes pozwanej Spółki próbował wręczyć powódce pismo kierujące ją na badania lekarskie, powódka odmówiła jednak jego przyjęcia. Podniesionym głosem oświadczyła, że skierowanie na badania lekarskie może jej wręczyć jedynie inspektor pracy, po czym ostentacyjnie wyszła z sali. Po bezskutecznym oczekiwaniu na wykonanie przez powódkę badań profilaktycznych, prezes pozwanej Spółki podjął decyzję o rozwiązaniu z nią umowy o pracę. O zamiarze dokonania tej czynności pozwany pracodawca, na podstawie art. 52 § 3 k.p., powiadomił pismem z 19 czerwca 2002 r. zarząd związku zawodowego, którego przewodniczącą była powódka. Zarząd związku nie udzielił odpowiedzi. Pismem doręczonym powódce 25 czerwca 2002 r. strona pozwana złożyła oświadczenie o rozwiązaniu z nią umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, w związku z naruszeniem art. 100 i art. 211 pkt 5 k.p., polegającym na niewykonaniu polecenia pracodawcy dotyczącego pracy i niepoddaniu się zaleconym przez pracodawcę badaniom lekarskim.