Odpowiedzialność przewoźnika za uszkodzenie towaru w międzynarodowym przewozie drogowym - Wyrok SN z dnia 5 lipca 2024 r., sygn. II CSKP 900/22

W transporcie międzynarodowym objętym Konwencją CMR, przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w czasie przewozu, gdy nie udowodnił, że przedsięwziął wszelkie środki względem utrzymania i użycia urządzeń chłodniczych. Ciężar dowodu w zakresie wykazania szkody spoczywa na osobie dochodzącej odszkodowania.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) ‎

SSN Władysław Pawlak 

‎SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 5 lipca 2024 r. w Warszawie ‎skargi kasacyjnej "T." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie ‎z 15 czerwca 2020 r., VII AGa 569/19, ‎w sprawie z powództwa G. K. ‎przeciwko T. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. ‎o zapłatę,

Uzasadnienie

Wyrokiem z 10 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego T. sp. z o.o. w G. (dalej Spółka) na rzecz powoda G.K. kwotę 72 236,78 zł z odsetkami w wysokości 5% za okres od 9 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty, umorzył postępowanie w zakresie cofniętego powództwa, oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd ustalił, że w maju 2016 r. powód kupił w Hiszpanii truskawki, za które zapłacił łącznie 14 994 euro na podstawie faktur wystawionych przez sprzedających. Na podstawie zlecenia spedycyjnego z 6 maja 2016 r. powód zlecił M.J., prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie spedycji i transportu pod firmą J., spedycję lub transport zakupionych owoców z miejscowości H. w Hiszpanii (załadunek w dniu 10 maja 2016 r.) do miejscowości B. w Polsce (rozładunek towaru w dniu 15 maja 2016 r.). Transport miał być zrealizowany samochodem chłodnią w temperaturze wskazanej w liście przewozowym, ubezpieczenie ładunku pozostawiono w gestii przewoźnika, zaś cena opisanej usługi została ustalona przez powoda z M.J. na kwotę 1 800 euro netto. W wykonaniu tej umowy zawartej z powodem, M.J. zleciła przedmiotowy transport pozwanej Spółce, wskazując, aby temperatura przewozu odbywała się zgodnie z listami przewozowymi CMR, przy ciągłej pracy agregatu chłodzącego; podkreśliła, aby temperatura przewozu została wpisana w listach przewozowych CMR przez załadowcę. Na podstawie zlecenia kierowca zobowiązany był do zmierzenia temperatury ładowanego towaru i wpisania do listu przewozowego CMR. Do przewozu, zgodnie ze zleceniem spedycyjnym, pozwany podstawił bliżej opisany samochód ciężarowy, którym kierowali K.M., A.C., a na ostatnim odcinku P.W. Umieszczony na 13 paletach towar przeznaczony dla powoda załadowano w Hiszpanii 10 maja 2016 r. z przodu naczepy, oprócz niego załadowano także 13 palet truskawek dla odbiorcy w K. Przed rozpoczęciem załadunku samochód został schłodzony do odpowiedniej temperatury, a po jego zakończeniu kierowcy ustawili temperaturę agregatu na plus 2 stopnie Celsjusza, w trybie pracy ciągłej. W trakcie transportu owoców do Polski kierowcy sprawdzali temperaturę; przy kolejnej kontroli stwierdzili temperaturę ujemną; prawidłowa temperatura utrzymywała się przez 1,5-2 dni w toku transportu trwającego 3 dni; kierowcy próbowali ustawić temperaturę na plus dwa stopnie Celsjusza. Do pierwszego miejsca rozładunku (K.) transport dotarł 13 maja 2016 r. po godz. 19; towar w ilości 13 palet został wydany pierwszemu z odbiorców bez zastrzeżeń z jego strony. W trakcie rozładunku towaru powoda w B. w dniu 15 maja 2016 r. powód stwierdził objawy intensywnego przechłodzenia truskawek, o czym powiadomił pozwanego jako przewoźnika. Na zlecenie powoda, K.S, prowadząca działalność pod firmą F. w B., przeprowadziła 15 maja 2016 r. o godzinie 12.30 w B. w trakcie rozładunku oględziny i kontrolę 13 palet po 420 skrzynek truskawek, pobierając do szczegółowej kontroli po 5 skrzynek z każdej palety z różnych warstw palet. W trakcie tej kontroli K.S. stwierdziła, na podstawie wydruku temperatury z agregatu chłodniczego pojazdu, że w toku przewozu owoców temperatura ulegała znacznym wahaniom - od minus 2,3 stopnia Celsjusza (dalej C) do plus 17 stopni C. Po załadunku towaru, o północy 10 maja 2016 r., temperatura na czujce wynosiła plus 14-17 stopni C. W dniach 10, 11 i 12 maja 2016 r. w czasie transportu temperatura wielokrotnie spadała do minus 2-3 stopni C. K.S. stwierdziła także, że towar z 11 palet średnio w 45% miał intensywne objawy przechłodzenia, w pozostałych dwóch paletach towar w 100% przejawiał intensywne objawy przechłodzenia, co czyniło go bezwartościowym. Wskazała, że owoce nie spełniają minimalnych norm i warunków zamówienia ‎z powodu uszkodzeń typowych dla przechłodzenia towaru w warunkach transportowych, towar ma niską wartość, wymaga sortowania, zaś truskawki bez objawów przechłodzenia mają niską trwałość, ponieważ objawy przechłodzenia są progresywne i będą się powiększać w czasie. Za przeprowadzenie kontroli jakości K.S. wystawiła fakturę VAT z 18 maja 2016 r. na kwotę 400 złotych netto (492,00 zł brutto), z terminem płatności do 1 czerwca 2016 r., którą powód zapłacił. W dniu 15 maja 2016 r. powód podjął próbę sprzedaży truskawek prosto ‎z samochodu, ale nie ustalono, jaka ilość została sprzedana i za jaką kwotę. Pozostałe truskawki zostały wyrzucone do punktu odpadów na giełdzie ‎w B. Koszt przyjmowania odpadów mieści się w czynszu najmu powierzchni handlowej na tej giełdzie. W dniu 16 maja 2016 r. komisarz awaryjny J.F., reprezentujący I. sp. z o.o. działającą na zlecenie ubezpieczyciela pozwanej Spółki – L. z siedzibą w W., przeprowadził oględziny i kontrolę przedmiotowych truskawek w zakresie udostępnionych mu 6 palet, stwierdzając, że uszkodzeniu wskutek znacznego wahania temperatury podczas transportu uległo 50% całości ładunku. W wyniku kontroli agregatu chłodniczego w samochodzie ciężarowym, którym dokonano przewozu truskawek, stwierdzono, iż nie utrzymuje on zadanej temperatury, a bezpośrednią przyczyną powstania szkody w przewożonym ładunku była niesprawność agregatu chłodniczego. Sąd ustalił, że kilka miesięcy wcześniej, w styczniu 2016 r., przeprowadzono przegląd agregatu chłodniczego zainstalowanego w samochodzie wykonującego transport przedmiotowych truskawek w trakcie, którego dokonano przeglądu wydajności chłodniczej, grzewczej, odszranianie, pracę ciągłą, pracę automatyczną i ilość czynnika chłodzącego. Agregat miał ok. 15 - 18 lat, po naprawie był sprawny; w tego typu agregatach usterki zdarzają się często, ze względu na występujące zjawisko gnicia instalacji elektrycznej. W dniu 17 maja 2016 r. pozwana Spółka zleciła ogólne sprawdzenie oraz naprawę agregatu chłodniczego, w trakcie której wymieniono końcówki styków płytki regulatora, ze względu na zaśniedziałe styki. Na podstawie dowodu z opinii biegłego sądowego Sąd Okręgowy ustalił, że towar w postaci truskawek, w którym odsetek przemrożonych truskawek stanowił 50% całości, ‎a pozostała część truskawek była uszkodzona, nie nadawał się do obrotu handlowego. W dniu 15 maja 2016 r. M.J. wystawiła fakturę VAT ‎za usługę spedycyjną do zlecenia z 10 maja 2016 r. na kwotę 7969,50 złotych/ 9.802,49 zł brutto z terminem płatności do 24 maja 2016 r., którą powód zapłacił.