COVID-19 jako choroba zawodowa w kontekście pielęgniarki na oddziale Covidowym - Wyrok NSA z dnia 14 czerwca 2024 r., sygn. II GSK 11/24

Zgodnie z art. 235(1) Kodeksu pracy, do uznania choroby zakaźnej (w tym COVID-19) za chorobę zawodową wystarczy wykazanie wysokiego prawdopodobieństwa związku przyczynowo-skutkowego między warunkami pracy a chorobą, bez konieczności bezspornego wykazania tego związku.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Kabat-Rembelska Sędzia NSA Marcin Kamiński (spr.) Sędzia del. WSA Wojciech Sawczuk po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej S. w C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 lutego 2023 r. sygn. akt III SA/Kr 1237/22 w sprawie ze skargi S. w C. na decyzję Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Krakowie z dnia 18 lipca 2022 r. nr NP.9081.2.29.2022 w przedmiocie choroby zawodowej 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od S. w C. na rzecz Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Krakowie 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

I.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2023 r., sygn. akt III SA/Kr 1237/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę S. w C. (strona, strona skarżąca, szpital) na decyzję Małopolskiego Powiatowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (organ II instancji, organ) z dnia 18 lipca 2022 r. nr NP.9081.2.29.2022 w przedmiocie stwierdzenia choroby zawodowej.

II.

Z uzasadnienia powyższego wyroku wynikają następujące ustalenia faktyczne.

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2022 r. znak: HP.9081.I.65.2021 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny (PPIS) w Chrzanowie stwierdził u A. Z.(uczestniczka) chorobę zawodową wymienioną w poz. 26 wykazu chorób zawodowych (choroba zakaźna lub pasożytnicza albo ich następstwa).

Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, w wyniku rozpatrzenia odwołania szpitala, decyzją z dnia 18 lipca 2022 r. nr NP.9081.2.29.2022 utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że uczestniczka postępowania jest zatrudniona od dnia 12 września 2014 r. w S. w C. na stanowisku: pielęgniarka na Oddziale [...]. Od dnia 7 grudnia 2020 r. została oddelegowana do pracy na tzw. Oddziale Covidowym. Do jej obowiązków należało wykonywanie czynności związanych z utrzymaniem higieny pacjentów (obciążenie układu ruchu), wykonywanie czynności diagnostycznych, prowadzenie dokumentacji (praca biurowa), podawanie leków i pomaganie lekarzowi m.in. w wykonywaniu specjalistycznych badań. Uczestniczka postępowania w miejscu pracy miała kontakt z pacjentami zakażonymi wirusem SARS-CoV-2. W wyniku przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że aktywne zakażenie wirusem SARS-CoV-2 zostało potwierdzone testem PCR wykonanym w dniu 11 stycznia 2021 r.; izolacja domowa trwała od dnia 11 stycznia 2021 r. do dnia 20 stycznia 2021 r. Organ wskazał, że na podstawie oceny narażenia zawodowego przeprowadzonej w dniu 18 listopada 2021 r. przez PPIS w Chrzanowie ustalono, iż warunki pracy uczestniczki postępowania w Szpitalu stwarzały ryzyko powstania choroby zawodowej pod postacią COVID-19. Uczestniczka wykonywała czynności zawodowe w bezpośrednim kontakcie z pacjentami na Oddziale [...] oraz Oddziale Covidowym S. w C., gdzie była narażona na czynnik biologiczny, w tym od maja 2020 roku – na wirus SARS-CoV-2. Uczestniczka była badana w Małopolskim Ośrodku Medycyny Pracy w Krakowie, który w dniu 28 stycznia 2022 r. wydał orzeczenie lekarskie nr [...] o rozpoznaniu choroby zawodowej – choroby zakaźnej lub pasożytniczej albo ich następstwa, wymienionej w pozycji nr 26 wykazu chorób zawodowych będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Organ II instancji wskazał, że zwrócił się do jednostki orzeczniczej z prośbą o weryfikację orzeczenia lekarskiego nr 103/2022 z dnia 28 stycznia 2022 r. o rozpoznaniu choroby zawodowej, poprzez podanie pełnej nazwy jednostki chorobowej wymienionej w poz. 26 wykazu chorób zawodowych, która została rozpoznana. W odpowiedzi Małopolski Ośrodek Medycyny Pracy w Krakowie potwierdził rozpoznanie choroby zakaźnej pod postacią COVID-19 powstałej w wyniku przebytego przez pacjentkę zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Organ II instancji stwierdził, że w przypadku uczestniczki postępowania zostały spełnione wszystkie przesłanki uprawniające do stwierdzenia choroby zawodowej. Choroba została rozpoznana przez upoważnioną do tego placówkę służby zdrowia, która w wydanym orzeczeniu lekarskim z dnia 28 stycznia 2022 r. orzekła o rozpoznaniu choroby zawodowej (choroby zakaźnej lub pasożytniczej albo ich następstwa, wymienionej w pozycji 26 wykazu chorób zawodowych będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych). Jednostka orzecznicza, w uzupełnieniu orzeczenia, wydała w dniu 20 maja 2022 r. opinię medyczną, w której podtrzymała swoje stanowisko o ww. rozpoznaniu choroby zakaźnej (COVID-19), wymienionej w poz. 26 wykazu chorób zawodowych, powstałej w wyniku przebytego przez pacjentkę zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i pozostającej w związku przyczynowo-skutkowym z wykonywaną przez ww. pracą w Szpitalu. Z kolei ocena narażenia zawodowego (karta oceny narażenia zawodowego z dnia 18 listopada 2021 r. potwierdziła ekspozycję na czynniki biologiczne w środowisku pracy, w tym wirus SARS-CoV-2). Organ wskazał, że w ramach prowadzonego procesu diagnostyczno-orzeczniczego na podstawie wywiadu epidemiologicznego, wywiadu chorobowego, obrazu klinicznego pacjenta, oceny dokumentacji medycznej oraz oceny narażenia zawodowego potwierdzono rozpoznanie przebytego zakażenia wirusem SARS-CoV-2 (badanie genetyczne z dnia 11 stycznia 2021 r.). Organ wyjaśnił, że w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego organ I instancji uzyskał od szpitala szczegółowe informacje dotyczące przebiegu zatrudnienia uczestniczki, wykonywanych czynności, organizacji pracy oraz środków profilaktycznych, podejmowanych w zakładzie pracy w związku z narażeniem zawodowym. Pracodawca w piśmie z 22 października 2021 r. oraz w karcie oceny narażenia zawodowego z dnia 18 listopada 2021 r. potwierdził pracę uczestniczki w kontakcie z pacjentami zakażonymi wirusem SARS-CoV-2. Uczestniczka była narażona na duże ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 z uwagi na wykonywanie czynności związane z utrzymaniem higieny pacjenta oraz czynności diagnostyczne, jak również kontakt z innymi pracownikami. W ocenie organu II instancji, pomimo tego, że ten sam czynnik szkodliwy występuje także w innych miejscach związanych z aktywnością życiową pracownika, występowanie warunków szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, które powodują określone schorzenie, stwarza domniemanie istnienia związku między warunkami pracy, a chorobą. Organ wskazał, że zgodnie z art. 235(1) Kodeksu pracy (k.p.), nie jest wymagane bezsporne wykazanie związku między warunkami pracy, a stwierdzoną chorobą, gdyż wystarczające jest wykazanie "wysokiego prawdopodobieństwa" wystąpienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy rozpoznanym schorzeniem a warunkami wykonywanej pracy. Organ wyjaśnił ponadto, że indywidualne środki ochrony, takie jak maski, fartuchy, kombinezony czy ochronne rękawiczki stosowane nawet prawidłowo, nie zapewniają pełnego bezpieczeństwa i nie gwarantują całkowitej ochrony przed zakażeniem. Statystycznie ryzyko zakażenia wywołanego koronawirusem podczas wykonywania obowiązków zawodowych jest w grupie zawodowej służb medycznych znacznie wyższe, niż w przypadku innych grup zawodowych. Zdaniem organu II instancji, zgromadzony materiał dowodowy został rozpatrzony w sposób wnikliwy i wyczerpujący. Wydane w przedmiotowej sprawie orzeczenie lekarskie i wydane do niego dodatkowe opinie medyczne są jasno i wyczerpująco uzasadnione.