Zwolnienie nauczyciela w świetle obiektywnych kryteriów oceny i zmian organizacyjnych w szkole - Wyrok SN z dnia 16 stycznia 2024 r., sygn. II PSKP 11/23

W przypadkach, gdy redukcja etatów jest spowodowana zmianami organizacyjnymi w instytucji edukacyjnej, zastosowanie obiektywnych kryteriów oceny, takich jak dyspozycyjność, staż pracy, kwalifikacje, może uzasadniać rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela, nawet jeśli dotyczy to nauczycieli korzystających z urlopów zdrowotnych i innych form nieobecności.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący, sprawozdawca)

‎SSN Józef Iwulski

SSN Krzysztof Staryk

w sprawie z powództwa J. K. ‎przeciwko […] Liceum Ogólnokształcącemu z Oddziałami Sportowymi w G. ‎o odszkodowanie, ‎po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ‎w dniu 16 stycznia 2024 r., ‎skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku ‎z dnia 26 marca 2021 r., sygn. akt VII Pa 131/20,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Powódka J. K. domagała się od pozwanego […] Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Sportowymi w G. zasądzenia na jej rzecz kwoty 11.941,20 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie stosunku pracy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 listopada 2019 r. do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku wyrokiem z dnia 11 września 2020 r. oddalił powództwo.

W sprawie ustalono, że powódka została zatrudniona w pozwanym Liceum na podstawie umowy o pracę od dnia 1 września 2004 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy (18/18 godzin tygodniowo), na stanowisku nauczyciela języka polskiego. Powódka w trakcie zatrudnienia uzyskała zatrudnienie na podstawie mianowania oraz stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego. W dniach: od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r., od 26 sierpnia do 23 września 2016 r., od 24 września do 21 października 2016 r. i od 22 października do 25 listopada 2016 r. przebywała na zwolnieniach lekarskich. Powódka często na ostatnią chwilę informowała pracodawcę o kolejnym zwolnieniu lekarskim, czym wprowadzała dezorganizację w pracy szkoły. Od dnia 1 marca 2017 r. do dnia 28 lutego 2018 r. powódka przebywała na urlopie dla poratowania zdrowia. Po jego zakończeniu pozwany odmówił jej udzielenia urlopu uzupełniającego i powódka przystąpiła do świadczenia pracy, prowadząc zajęcia z języka polskiego w klasach licealnych i gimnazjalnych. Pierwotnie pozwane Liceum wchodziło w skład Ogólnokształcących Szkół Sportowych. Od dnia 1 września 2017 r. - w związku z reformą oświaty i wygaszaniem gimnazjów - z Ogólnokształcących Szkół Sportowych wyłączono Szkołę Mistrzostwa Sportowego nr […], a włączono Gimnazjum nr […]1. Spadła wówczas liczba godzin języka polskiego, stopniowo zmniejszała się liczba oddziałów szkolnych i uczniów. Pozwany zatrudniał 5 polonistek, 3 z nich podlegały ochronie (jako członkowie szkolnego Związku Nauczycielstwa Polskiego i społeczny inspektor pracy). Na zorganizowanym w dniu 9 kwietnia 2018 r. spotkaniu polonistów z dyrekcją pozwanego Liceum w związku z koniecznością redukcji zatrudnienia, na którym to spotkaniu była obecna również powódka, ustalono, że powódka i D. D. przygotują sprawozdanie ze swojej pracy za okres od dnia 1 września 2016 r. do dnia 6 kwietnia 2018 r. (osiągnięcia, podejmowane inicjatywy, formy współpracy z rodzicami, zajęcia opiekuńcze i wychowawcze, udział w szkoleniach) i złożą je do dnia 11 kwietnia 2018 r. Sprawozdania miały być analizowane pod kątem kryteriów doboru nauczycieli do rozwiązania stosunku pracy. Powódka nie zaproponowała żadnych zmian w tych kryteriach, kwestionując jedynie okres podlegający badaniu, nie wskazała jednak, jaki miałby być to okres. W odpowiedzi pozwany pismem z dnia 16 kwietnia 2018 r. poinformował ją, że kryteria doboru do zwolnienia zostały opracowane przez zespół nauczycieli na spotkaniu w dniu 9 lutego 2018 r. i zatwierdzone przez Radę Pedagogiczną w dniu 13 lutego 2018 r. Po złożeniu sprawozdań powódka została wytypowana do rozwiązania stosunku pracy. Przedstawiciel związków zawodowych był informowany na bieżąco o planach dotyczących zwolnień i podpisał się pod protokołem z dnia 11 kwietnia 2018 r., z którego wynikało, że z powódką zostanie rozwiązany stosunek pracy. W dniu 10 maja 2018 r. powódka otrzymała od pozwanego informację o przeniesieniu w stan nieczynny z dniem 1 września 2018 r., zgodnie z art. 225 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo Oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 60, dalej jako ustawa wprowadzająca), w związku z brakiem możliwości dalszego zatrudnienia z uwagi na zmiany organizacyjne podyktowane wygaszeniem kształcenia w gimnazjum oraz zmniejszeniem liczby oddziałów w Liceum. Pismo zawierało pouczenie, że w razie odmowy przeniesienia w stan nieczynny, w terminie 7 dni od otrzymania powyższej informacji zostanie powódce wręczone oświadczenie o wypowiedzeniu stosunku pracy ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 2018 r. Oświadczeniem z dnia 14 maja 2018 r. powódka odmówiła przeniesienia jej w stan nieczynny. Powódka w styczniu 2018 r. przystąpiła do Związku Nauczycielstwa Polskiego (dalej ZNP) Oddział w G., a nie do Oddziału ZNP działającego w pozwanym Liceum, o czym nie powiadomiła pracodawcy. Dyrektor pozwanego pismem z dnia 11 maja 2018 r. poinformowała ZNP w G. o zamiarze przeniesienia powódki w stan nieczynny od dnia 1 września 2018 r. Oświadczeniem z dnia 15 maja 2018 r. pozwany, powołując się na art. 225 ust. 1 i 6 ustawy wprowadzającej, rozwiązał z powódką stosunek pracy na podstawie mianowania z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 31 sierpnia 2018 r. Jako przyczynę wskazano brak możliwości dalszego zatrudnienia z powodu zmian organizacyjnych podyktowanych wygaszaniem kształcenia w gimnazjum i zmniejszeniem ilości oddziałów w Liceum oraz niewyrażenie przez powódkę zgody na przeniesienie w stan nieczynny. W piśmie wypowiadającym stosunek pracy pracodawca podał, że powódka została wytypowana do wypowiedzenia w oparciu o obowiązujące w szkole kryteria doboru nauczyciela do rozwiązania stosunku pracy w przypadku braku godzin dydaktycznych. Pismem z dnia 23 maja 2018 r. (data wpływu 29 maja 2018 r.) pozwany poinformował ZNP w G. o zamiarze rozwiązania z powódką stosunku pracy z dniem 31 sierpnia 2018 r. W odpowiedzi związek zawodowy wniósł zastrzeżenia, wskazując, że co prawda sytuacja zmniejszenia liczby oddziałów w szkole ma miejsce, jednak wątpliwości budzą przyjęte kryteria doboru nauczycieli do rozwiązania stosunku pracy, a przy zwalnianiu nauczycieli na podstawie art. 225 ust. 1 i 6 ustawy wprowadzającej obowiązuje tryb konsultacji związkowej z art. 38 k.p.