Wyrok NSA z dnia 9 lutego 2024 r., sygn. III OSK 1440/23

Sprawowanie osobistej opieki nad dziećmi jako przyczyna przerwy w zatrudnieniu nie stanowi 'szczególnej okoliczności' w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawniającej do przyznania świadczenia emerytalnego w drodze wyjątku, gdyż stanowi dobrowolny wybór osoby ubezpieczonej, natomiast nie zdarzenie niezależne i niemożliwe do przezwyciężenia, które wykluczyłoby aktywność zawodową.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodnicząca: Sędzia NSA Teresa Zyglewska Sędziowie: Sędzia NSA Ewa Kwiecińska (spr.) Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 lutego 2023 r., sygn. akt II SA/Wa 1329/22 w sprawie ze skargi M.K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2022 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 16 lutego 2023 r., wydanym w sprawie o sygnaturze II SA/Wa 1329/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi M.K. (dalej jako "skarżąca"), na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późń. zm.; określanej dalej jako "p.p.s.a."), oddalił skargę M.K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2022 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, iż decyzją z [...] maja 2022 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił skarżącej przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku na podstawie art. 83 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 504, dalej jako: "ustawa o emeryturach"). W uzasadnieniu podkreślono, że z dokumentacji znajdującej się w aktach rentowych wynika, że skarżąca na przestrzeni 34 lat życia do powstania całkowitej niezdolności do pracy udokumentowała jedynie 4 lata, 5 miesięcy i 19 dni okresów składkowych i 4 lata, 9 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych. W 10-leciu przypadającym przed dniem powstania niezdolności do pracy, zamiast 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych - wymaganych do przyznania świadczenia w trybie zwykłym - udokumentowano jedynie rok, 5 miesięcy i 10 dni tych okresów. Okresy nieskładkowe ograniczono do 1/3 udowodnionych okresów składkowych. W latach [...] wystąpiły przerwy w wykonywaniu przez skarżącą zatrudnienia lub innej działalności popartej opłacaniem składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W ocenie organu skarżąca nie wykazała szczególnych okoliczności uniemożliwiających przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu przez nią zatrudnienia. Całkowitą niezdolność do pracy ustalono u skarżącej dopiero od [...] września 2015 r. Nie istniały zatem do tego czasu przeszkody w podjęciu zatrudnienia i objęciu ubezpieczeniem, w celu zapewnienia w przyszłości uprawnień do świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Skarżąca nie wykazała ponadto innych szczególnych okoliczności w postaci trudnych do przezwyciężenia przeszkód, zdarzeń lub trwałych stanów, na które nie miała wpływu. Organ nadmienił, że rezygnacja z zatrudnienia na rzecz opieki nad dziećmi nie usprawiedliwia braku odpowiedniego okresu ubezpieczenia i nie wystarcza do przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Opieka nad dziećmi, chociaż bardzo pożądana ze względów społecznych, nie jest szczególną okolicznością uniemożliwiającą nabycie uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Jest to życiowy wybór pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia i poświęceniu się opiece nad dziećmi, a kontynuowaniem zatrudnienia w celu zapewnienia w przyszłości uprawnień emerytalno-rentowych, wynikających z ubezpieczenia społecznego.