Wojewoda musi uzasadnić dekomunizację nazw - Wyrok NSA z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. III OSK 298/22

Wydanie zarządzenia zastępczego przez wojewodę w sprawie zmiany nazwy obiektu użyteczności publicznej, takiego jak skwer, wymaga szczegółowego uzasadnienia, czy dana nazwa rzeczywiście upamiętnia osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny, w świetle przepisów ustawy dekomunizacyjnej. W przypadku braku rzetelnej i logicznie spójnej oceny dowodów oraz opinii IPN, wskazującej jednoznacznie na taką symbolikę, organ nadzoru nie jest uprawniony do ingerencji nadzorczej zmieniającej nazwy w sposób naruszający samodzielność gminy.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Masternak - Kubiak Sędziowie Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędzia del. WSA Kazimierz Bandarzewski (spr.) po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Kujawsko-Pomorskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 24 sierpnia 2021 r. sygn. akt II SA/Bd 342/21 w sprawie ze skargi Gminy Miasta Bydgoszcz na zarządzenie zastępcze Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 grudnia 2020 r. nr 258/2020 w przedmiocie nadania nazwy skwerowi I. oddala skargę kasacyjną, II. zasądza od Wojewody Kujawsko-Pomorskiego na rzecz Gminy Miasta Bydgoszcz kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2021 r. sygn. akt II SA/Bd 342/21 uwzględnił skargę Gminy Miasta Bydgoszcz i uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 grudnia 2020 r. nr 258/2020, którym nadano skwerowi o nazwie "Pomorskiego Okręgu Wojskowego" położonemu w mieście Bydgoszcz nazwę "płk. Łukasza Cieplińskiego".

W motywach orzeczenia Sąd pierwszej instancji stwierdził, że brak dokonania należytych ustaleń oraz dokonania rzetelnej oceny dowodowej sporządzonej w sprawie opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (zwanego dalej IPN) uczynił koniecznym i uzasadnionym usunięcie z obrotu prawnego zaskarżonego zarządzenia zastępczego. Wojewoda nie wykazał swojego uprawnienia do ingerencji nadzorczej w formie zarządzenia zastępczego przewidzianego dla wyjątkowych sytuacji, gdyż nie wykazał, że "patron" skweru jest symbolem komunizm. Obowiązek zebrania w sposób wyczerpujący materiału dowodowego i dokonania na podstawie całokształtu tego materiału, czy dana okoliczność została udowodniona, stanowi podstawowy warunek prawidłowego prowadzenia każdego postępowania opartego o przepisy prawa publicznego. W tej zaś sprawie, opierając się wyłącznie na opinii IPN – w której to zdaniem Sądu nie wykazano należycie powodów uznania Pomorskiego Okręgu Wojskowego za symbol komunizmu - przedwcześnie organ nadzoru stwierdził, że nazwa nadana skwerowi spełnia przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2018 r. poz. 1103) zwanej dalej ustawą dekomunizacyjną.