Interpretacja indywidualna z dnia 19 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-3.4010.375.2023.5.JKU

1. Czy wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty? 2. Czy w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu?

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 4 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy:

-wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty,

-w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 27 września 2023 r. (data wpływu tego samego dnia) oraz 3 października 2023 r. (data wpływu tego samego dnia). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca (dalej jako „Spółka” lub „Wnioskodawca”) jest spółką zajmującą się kompleksowym zagospodarowaniem odpadów. Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Z tytułu świadczonych usług spółka wystawia faktury swoim kontrahentom.

Z dniem (…) Spółka wprowadziła nowy cennik odpadów komunalnych i przemysłowych, zgodnie z którym dla niektórych rodzajów odpadów komunalnych przewidziano dwie stawki ceny - niższą dla Gmin, które zawarły z (…) i dwukrotnie wyższą dla pozostałych kontrahentów. Cena za zagospodarowanie zmieszanych odpadów komunalnych dla Gmin - stron porozumienia wynosiła (…), dla pozostałych Gmin - (…). Przed (…) obowiązywał cennik obejmujący jedną cenę dla każdego rodzaju odpadu.

W związku ze stosowaniem różnych cen, (…) Prezes UOKIK wydał na rzecz Spółki decyzję, na mocy której ceny stosowane przez Wnioskodawcę dla niektórych odbiorców uznał za nadużywanie pozycji dominującej stanowiące praktykę ograniczającą konkurencję i nakazał zaniechanie tej praktyki.

Z uwagi na powyższe, w kolejnych latach wobec Spółki toczyły się postępowania sądowe, w wyniku jednego z nich zasądzono zwrot świadczeń nienależnych z art. 410 kodeksu cywilnego. W wyniku postępowania sąd I instancji orzekł, że „wydana w sprawie decyzja Prezesa UOKiK wraz z wydanymi w toku odwołania od niej rozstrzygnięciami Sądów Antymonopolowych mają charakter prejudycjalny w niniejszej sprawie, wobec czego czynność prawna będąca przejawem nadużywania pozycji dominującej przez pozwanego jest w odpowiedniej części nieważna.” Ponadto sąd zauważył, że „zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie wskazuje się, że wskazana nieważność jest nieważnością ex tunc, następującą z mocy prawa. Nieważnością są dotknięte w szczególności umowy zawarte przez podmiot dominujący i jego kontrahentów, o ile zawarcie takiej umowy nastąpiło na skutek stosowania praktyk ograniczających konkurencję.”

W wyroku tym w konsekwencji stwierdzono, że „w sprawie zostało przesądzone, że działanie pozwanego polegające na nadużywaniu przez niego pozycji dominującej poprzez narzucanie nieuczciwych cen za przyjęcie i zagospodarowanie odpadów komunalnych stanowiące praktykę ograniczającą konkurencję, spowodowało nieważność czynności prawnej w części, tj. w zakresie ustalonej przez strony ceny za przyjęcie i zagospodarowanie odpadów. Wobec powyższego uznać należało, że w stosunkach między stronami doszło do spełnienia przez powoda świadczenia należnego, wobec zaktualizowania się trzeciej z przesłanek z art. 410 k.c., tj. nieważności czynności prawnej zobowiązującej do świadczenia, która to czynność nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Jednocześnie podkreślić należy, że nieważność dotyczy jedynie części czynności prawnej w zakresie ustalonej ceny.”

Z uwagi na zaskarżenie przez Spółkę wyroku Sądu I instancji oraz toczące się postępowania w innych sprawach, Spółka przystąpiła do postępowania mediacyjnego w wyniku czego zwarto 3 ugody, na mocy których Wnioskodawca zobowiązał się do wypłaty Powodom kwot odpowiednio (…) tytułem naprawienia szkód związanych z nadużywaniem pozycji dominującej, w tym także zwrotu kosztów postępowania oraz tytułem zrzeczenia się roszczeń powoda w zakresie objętym ugodą, w tym roszczeń o zapłatę odsetek dochodzonych w postępowaniach.

W przypadku ugody zawartej z Powodem kwota odszkodowania skalkulowana została w oparciu o należność główną (różnicę pomiędzy ceną rynkową a stosowaną ceną wobec tego kontrahenta za świadczone usługi), koszty postępowania oraz 75% odsetek ustawowych. W pozostałych 2 ugodach, kwota odszkodowania skalkulowana została w oparciu o należność główną (różnicę pomiędzy ceną rynkową a stosowaną ceną wobec tego kontrahenta za świadczone usługi) oraz koszty postępowania.

Z brzmienia zawartych ugód wynika, że na ich podstawie Spółka zobowiązała się do wypłaty odszkodowania za nadużywanie pozycji dominującej, które zawiera również zwrot kosztów postępowania czy zapłaty za zrzeczenie się roszczeń powoda co do odsetek lub części odsetek. W treści zawartych ugód nie ustalono obowiązku obniżenia ceny za sprzedane usługi ani też obowiązku zwrotu części zapłaconej ceny. Taki obowiązek nie wynika również z decyzji Prezesa UOKIK.

Tytułem uzupełnienia, pismem z 27 września 2023 r., wskazali Państwo, że podwójny cennik zaczął obowiązywać (…). Pierwsza faktura wystawiona podmiotowi, z którym Spółka zawarła porozumienie została wystawiona w (…), a więc termin płatności zaliczki na podatek dochodowy upłynął (…) a podatku od towarów i usług (…). Ostatnia faktura z tzw. podwójnego cennika została wystawiona w (…) a termin rozliczenia zaliczki na podatek dochodowy upłynął (…) i (…) podatku od towarów i usług.

Nie wystąpiły okoliczności przerwania biegu przedawnienia.

W skład kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej wypłaconej podmiotom, z którymi Wnioskodawca zawarł ugodę wchodzi:

- Kwota wypłacona jednemu z kontrahentów, z którym została zawarta ugoda obejmowała:

-należność główną tj. różnica jaka wystąpiła w związku z rozliczeniem usługi zagospodarowania odpadów z zastosowaniem wyższego cennika (…);

-koszty procesu z odsetkami poniesione przez Powoda;

-odsetki ustawowe za okres od (…) do dnia zapłaty.

- Kwota wypłacona dwóm pozostałym kontrahentom, z którym została zawarta ugoda obejmowała:

-należność główną tj. różnica jaka wystąpiła w związku z rozliczeniem usługi zagospodarowania odpadów z zastosowaniem wyższego cennika (…).

Pytania

1. Czy wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty? (pytanie oznaczone we wniosku nr 3)

2. Czy w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu? (pytanie oznaczone we wniosku nr 4)

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty.

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce nie ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu.

Ad. 3.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowy od osób prawnych (dalej jako „u.p.d.o.p.”) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Jak wskazują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidulanych, aby wydatek mógł zostać zakwalifikowany do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych, wydatek musi spełniać następujące warunki: został poniesiony przez podatnika, jest definitywny, tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona, pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów, został właściwie udokumentowany, nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów.

Mając na uwadze powyższe, kosztami uzyskania przychodów mogą być wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Podkreślenia wymaga, że również wydatki poniesione w celu zapobieżenia stratom mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych. Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 16 października 2012 r., sygn. akt II FSK 430/11 „zwrot «w celu» oznacza, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo-skutkowym. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów. Wydatek należy oceniać mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatn ka musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku”.

Powyższe nie dotyczy jednak wydatków, które zostały enumeratywnie w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. Wydatki określone w tym przepisie, pomimo wypełniania definicji ogólnej kosztu uzyskania przychodu określonej w art. 15 ust. 1 ww. ustawy, a więc bezsprzecznie poniesione w celu osiągnięcia, zachowania czy zabezpieczenia przychodów, nie mogą zostać ujęte przez podatnika do kosztów obniżających przychody.

Koszty związane z zawarciem ugody sądowej nie zostały wymienione w przepisie art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Wprawdzie w pkt 21 ww. art. 16 ust. 1 ww. ustawy wyłącza możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności, ale dotyczy wyłącznie należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej.

Ponadto, kwot wypłaconych Wykonawcy na podstawie zawartej ugody nie można uznać za kary umowne czy odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług, które również na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 tej ustawy zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.

W konsekwencji, z uwagi na fakt, że kwoty wypłacane na podstawie zawartych ugód nie stanowią kar umownych ani odszkodowania z tytułu wad towarów/usług ani też zwłoki w ich dostarczeniu czy realizacji, w przedmiotowej sprawie kluczowym kryterium decydującym o uznaniu wypłaconego odszkodowania za koszty uzyskania przychodu jest cel jego poniesienia, który to powinien być ukierunkowany na osiągnięcie, zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów.

Samo zawarcie ugody jak i wypłacenie na jej podstawie odszkodowania ma na celu niewątpliwie zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Dalsze pozostawanie w sporze z Powodami generowałoby bowiem jeszcze większe koszty, co mogłoby wpłynąć na niemożliwość kontunuowania działalności gospodarczej lub też jej ograniczenie. Ponadto, dzięki zawartej ugodzie i podjętej decyzji co do zapłaty wskazanych w niej kwot, kontrahenci ograniczyli część swoich roszczeń a niektórych się zrzekli.

Zawarcie ugody wpłynęło również pozytywnie na wizerunek Spółki oraz ewentualną dalszą współpracę z Powodami.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidulanych wydawanych w podobnych sprawach jak np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 stycznia 2020 r. znak 0112-KDIL3-3.4011.398.2019.2.AA, w której za prawidłowe uznano stanowisko, zgodnie z którym możliwe jest zaliczenie wydatków dotyczących zapłaty kwoty wynikającej z zawartej ugody, jak i kosztów postępowania do kosztów uzyskania przychodu. Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 3 listopada 2010 r. znak IPPB3/423-565/10-2/GJ oraz z dnia 22 stycznia 2010 r znak PPB3/423-876/09-3/GJ. Dodatkowo zgodnie z art. 15 ust. 4d tej ustawy koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. W myśl zaś ust. 4 za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Ad. 4.

Zgodnie z art. 12 ust. 3j u.p.d.o.p, jeżeli korekta przychodu nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów osiągniętych w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub, w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty. Jeżeli w okresie rozliczeniowym, o którym mowa w ust. 3j, podatnik nie osiągnął przychodów lub osiągnięte przychody są niższe od kwoty zmniejszenia, podatnik jest obowiązany zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmienione przychody (art. 12 ust. 3k u.p.d.o.p.).

Jednakże w myśl art. 12 ust. 3I u.p.d.o.p przepisów ust. 3j i 3k nie stosuje się do:

1)korekty dotyczącej przychodu związanego ze zobowiązaniem podatkowym, które uległo przedawnieniu;

2)korekty cen transferowych, o której mowa w art. 11e.

Z powyższej regulacji wprost zatem wynika, że podatnik może dokonać korekty (in plus i in minus) przychodów tylko do czasu istnienia zobowiązania podatkowego. Takie stanowisko zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 3 kwietnia 2018 r. 0114-KDIP2-3.4010.40.2018.1.PS.

W przypadku zatem, gdy zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu, brak jest możliwości dokonania korekty przychodów.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm.; dalej: „ustawa o CIT”, „updop”),

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 oraz art. 16 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowo wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji podatkowej.

Z uwagi na brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT przesłanka celowości poniesionego wydatku ma fundamentalne znaczenie dla konstrukcji podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Skoro bowiem podstawą opodatkowania zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty, rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym, to tym samym pomiędzy podatkowym przychodem a podatkowym kosztem istnieje zależność tego rodzaju, iż poniesiony koszt musi w sposób bezpośredni albo pośredni wpływać na przychód podatkowy, jego osiągnięcie zachowanie albo zabezpieczenie. Stwierdzenie braku takiej zależności powoduje, iż wydatek aczkolwiek poniesiony w sensie ekonomicznym i uwidoczniony w rachunku bilansowym, nie będzie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mógł zostać zaliczony do podatkowych kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury: „Warunkiem uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu jest łączne spełnienie następujących warunków: faktycznego (rzeczywistego) poniesienia wydatku przez podatnika, istnienie związku z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz poniesienie go w celu uzyskania przychodu, jego zwiększenia bądź zachowania źródła przychodu. Nie każdy zatem wydatek, nawet związany z prowadzoną działalnością gospodarczą jest kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, ale tylko taki, który realizuje cel wskazany w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować bądź co na najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia.” (por. wyrok NSA z 2 sierpnia 2012 roku, sygn. akt II FSK 41/11, uchwała NSA z 24 stycznia 2011 r., sygn. akt II FPS 6/10, oraz uchwała z 12 grudnia 2011 roku, sygn. akt II FPS 2/11). Poza tym, „przy ustaleniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek – poza wyraźnie wskazanymi w ustawie – wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu. Sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny, należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku” (por. wyrok NSA z 9 września 2011 roku, sygn. akt II FSK 1118/10). Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego kosztu (por. wyrok NSA z 1 marca 2016 roku, sygn. akt II FSK 4009/13).

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii ustalenia, czy wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty oraz czy w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu.

Bowiem, jak wynika ze stanu faktycznego Prezes UOKIK wydał na rzecz Spółki decyzję, na mocy której ceny stosowane przez Spółkę dla niektórych odbiorców uznał za nadużywanie pozycji dominującej stanowiące praktykę ograniczającą konkurencję i nakazał zaniechanie tej praktyki. Z uwagi na powyższe, w kolejnych latach wobec Spółki toczyły się postępowania sądowe, w wyniku jednego z nich zasądzono zwrot świadczeń nienależnych z art. 410 kodeksu cywilnego. Z uwagi na zaskarżenie przez Spółkę wyroku Sądu I instancji oraz toczące się postępowania w innych sprawach, Spółka przystąpiła do postępowania mediacyjnego w wyniku czego zwarto 3 ugody.

W skład kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej wypłaconej podmiotom, z którymi Wnioskodawca zawarł ugodę wchodzi:

- Kwota wypłacona jednemu z kontrahentów, z którym została zawarta ugoda obejmowała:

-należność główną tj. różnica jaka wystąpiła w związku z rozliczeniem usługi zagospodarowania odpadów z zastosowaniem wyższego cennika (…);

-koszty procesu z odsetkami poniesione przez Powoda;

-odsetki ustawowe za okres od (…) do dnia zapłaty.

- Kwota wypłacona dwóm pozostałym kontrahentom, z którym została zawarta ugoda obejmowała:

-należność główną tj. różnica jaka wystąpiła w związku z rozliczeniem usługi zagospodarowania odpadów z zastosowaniem wyższego cennika (…).

W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, że wymienione we wniosku wydatki nie wypełniają podstawowej przesłanki, jaką jest celowość poniesionego wydatku, czyli nakierowanie na osiągnięcie przychodów bądź też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Dalszej analizy wymaga więc spełnienie przesłanki związku z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Za koszty związane z zachowaniem źródła przychodów uznaje się koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła w dalszym ciągu uzyskiwano, oraz aby takie źródło w ogóle dalej mogło istnieć. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać te koszty, które zostały poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne jego funkcjonowanie. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodów w przyszłości (por. wyrok NSA z 25 listopada 2015 roku, sygn. akt II FSK 2217/13).

Uzasadniając spełnienie powyższej przesłanki, Wnioskodawca wskazuje na cel zawartych ugód, którym jest ochrona przed większymi kosztami. Jak sam Wnioskodawca wskazuje: Dalsze pozostawanie w sporze z Powodami generowałoby bowiem jeszcze większe koszty, co mogłoby wpłynąć na niemożliwość kontunuowania działalności gospodarczej lub też jej ograniczenie. Ponadto, dzięki zawartej ugodzie i podjętej decyzji co do zapłaty wskazanych w niej kwot, kontrahenci ograniczyli część swoich roszczeń a niektórych się zrzekli. Zawarcie ugody wpłynęło również pozytywnie na wizerunek Spółki oraz ewentualną dalszą współpracę z Powodami.

Poza tymi ogólnymi stwierdzeniami Wnioskodawca nie uzasadnił w jaki konkretny sposób wypłata kwot z tytułu nadużycia pozycji dominującej, pozwoli na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, czyli w jaki sposób przełoży się na to, żeby to źródło w ogóle mogło dalej istnieć i aby funkcjonowało w sposób bezpieczny. Inaczej mówiąc, Wnioskodawca nie uzasadnił, w jaki sposób brak poniesienia wymienionych kosztów zachwiałby źródłem przychodów – jakim jest działalność polegająca na świadczeniu usług kompleksowego zagospodarowania odpadów – lub wręcz doprowadziłby do jego utraty.

Zauważyć należy, że aprobatę sądów w zakresie uznania wydatku za koszt uzyskania przychodów służący zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów zyskały takie działania podatników jak: poniesienie opłaty za wcześniejsze rozwiązanie umowy licencyjnej (wyrok NSA z 28 stycznia 2015 roku, sygn. akt II FSK 3116/12) lub umowy najmu (wyrok NSA z 12 kwietnia 2018 roku, sygn. akt II FSK 871/16) powodujące zmniejszenie (nieponoszenie) kosztów z tytułu tej umowy w przyszłości w świetle nieosiągania zamierzonych przychodów z przyczyn niezależnych od podatnika; zapłata odsetek od kwoty przyznanej dotacji na działalność strefową w sytuacji jej zwrotu uzasadnionego zmianą sytuacji na rynku (wyrok NSA z 20 kwietnia 2017 roku, sygn. akt II FSK 703/15 i wyrok WSA we Wrocławiu z 19 listopada 2014 roku, sygn. akt I SA/Wr 1966/14); zapłata odszkodowania za zrzeczenie się roszczeń przez właściciela nieruchomości umożliwiająca nabycie całości praw do nieruchomości, będącej źródłem przychodów z działalności deweloperskiej (wyrok NSA z 16 listopada 2018 roku, sygn. akt II FSK 793/17); pokrycie wydatków związanych ze szkodą w pojazdach pozwalające na zmniejszenie przyszłych obciążeń finansowych z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego (wyrok WSA w Poznaniu z 27 listopada 2019 roku, sygn. akt I SA/Po 674/19); zaliczenie do kosztów niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym w wyniku zakończenia umowy najmu (uchwała NSA z 25 czerwca 2012 roku, sygn. akt II FPS 2/12).

Z żadnym ze związków przyczynowo-skutkowych przedstawionych w stanach faktycznych powyższych orzeczeń nie mamy do czynienia w analizowanej sprawie.

Wnioskodawca nie wyjaśnił, jak zapłata opisanej we wniosku kwoty, której celem ma być uniknięcie sporu sądowego z kontrahentami, wpłynie w sposób pozytywny na zawarcie kolejnych umów, a to z kolei przełoży się na zwiększenie przychodów Wnioskodawcy. Równie wątpliwy jest argument o zachowaniu pozytywnego wizerunku Spółki, bo pozytywna ocena w tym zakresie zależy od historycznie pozytywnych zachowań względem dotychczasowych kontrahentów, przejawiających się przede wszystkim w zawieraniu umów zgodnych z prawem, tak aby kontrahenci nie mieli podstaw do kwestionowania ich na drodze sądowej.

Wnioskodawca nie przedstawił również, w jaki sposób poniesione wydatki mają prowadzić do ograniczenia kosztów. Nie wyjaśniono z czego wynikać miałyby te ewentualne straty, jaka byłaby ich wysokość w stosunku do poniesionych już kosztów i w jaki sposób ich powstanie zachwiałoby źródłem przychodów lub doprowadziło do jego utraty.

W tym miejscu warto przytoczyć dorobek judykatury w zakresie spełnienia przesłanki celowości w odniesieniu do kosztów zawieranych między stronami ugód, mających na celu zakończenie trwających sporów co do istniejących roszczeń wynikających z wcześniej zawartych umów.

W wyrokach: z 19 lipca 2016 roku, sygn. akt III SA/Wa 2025/15, z 26 stycznia 2017 roku, sygn. akt III SA/Wa 3284/15, z 28 stycznia 2015 roku, sygn. akt III SA/Wa 1629/14, z 15 marca 2013 roku, sygn. akt III SA/Wa 2952/12 oraz z 25 listopada 2015 roku, sygn. akt II FSK 2217/13, Sądy akcentują, że wydatki o takim charakterze mają na celu przede wszystkim zwolnienie się ze zobowiązań oraz zakończenie sporów z kontrahentami i jako takie nie stanowią wydatków poniesionych w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Przykładowo w wyroku z 19 lipca 2016 roku, sygn. akt III SA/Wa 2025/15 czytamy: „W rozpatrywanej sprawie przedmiotem oceny, czy doszło do spełnienia wymogów z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. są wydatki poniesione przez Skarżącą z tytułu wypłaty wynagrodzenia za zrzeczenie się roszczeń, na podstawie zawartej Ugody. Jak wskazywała Skarżąca zawarcie Ugody miało na celu przede wszystkim ograniczenie ryzyka strat, jakie niewątpliwie mogłyby wyniknąć z dalszego narastania sporu z Operatorem. Zapłata wynagrodzenia doprowadziła do zakończenia sporu, ograniczenia ryzyka wynikającego z narastających roszczeń i związanej z tym niepewności co do kwoty potencjalnych zobowiązań, określeniu maksymalnej kwoty roszczeń, a także wyeliminowaniu ryzyka nałożenia na Spółkę kar administracyjnych.(…) Przede wszystkim nie można w sposób jednoznaczny powiązać wydatków poniesionych na wypłatę wynagrodzenia za zrzeczenie się roszczeń z przychodami, jakie zamierza osiągnąć Skarżąca w przyszłości bądź z zachowaniem lub zabezpieczeniem przychodów. Nawet bowiem w przypadku, gdy zrzeczenie się roszczeń miało na celu zapobieżenie wystąpieniu straty lub jej ograniczenie, taki związek nie zachodzi i dlatego wypłacone z tego tytułu wynagrodzenie nie stanowi kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. (…).” Z kolei w wyroku z 26 stycznia 2017 roku, sygn. akt III SA/Wa 3284/15 Sąd zauważył: „Zabezpieczenie przed roszczeniami osób trzecich ma związek nie tyle z instytucją przychodu (i jego wielkością), ile z kategorią wysokości potencjalnych zobowiązań (także deliktowych lub kontraktowych). Zobowiązania te nie mają wpływu na wysokość przychodu, lecz – co najwyżej – czemu Sąd nie zaprzecza, na wysokość dochodu w ogóle, lecz nie w kategorii „podatkowej” dochodu, której reguły kwalifikacji zostały precyzyjnie określone w przepisach prawa (art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.). (…) Zdaniem Sądu, w obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zarówno zmuszona jest, przykładowo odstąpić od umowy (aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania), albo, jak w niniejszej sprawie, zaniechać sporu, także sądowego, z innym podmiotem, ale jest to ryzyko związane z podejmowanymi przedsięwzięciami gospodarczymi i ryzyka tego nie można przenosić, przy użyciu przepisów podatkowych, na Skarb Państwa”.

Tezy te są aktualne także w okolicznościach analizowanej sprawy.

Z powyższych względów wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej nie spełniają wymogu związku z osiąganiem przychodów (zachowaniem lub zabezpieczeniem ich źródła) wyrażonego w art. 15 ust. 1 ustawy CIT. Nie mogą tym samym stanowić kosztów uzyskania przychodów.

Dokonana powyżej ocena nie oznacza, że organ interpretacyjny „odbiera” Wnioskodawcy prawo do prowadzenia działalności w sposób, który uznaje on za najbardziej racjonalny i podejmowania w tym celu decyzji, które sama Spółka uznaje w okolicznościach danej sprawy za uzasadnione ekonomicznie. Sama racjonalność wydatku w ujęciu ekonomicznym nie jest jednak wystarczająca dla uznania go za koszt uzyskania przychodu. Pogląd ten potwierdza m.in. NSA w wyroku z 5 lutego 2021 r. sygn. akt II FSK 1116/19, stwierdzając: „Nie wszystkie zatem wydatki związane z działalnością gospodarczą podatnika, nawet gdy są racjonalnie i ekonomicznie uzasadnione, stanowią koszty uzyskania przychodów. Pogląd przeciwny, zgodnie z którym do kosztów podatkowych zalicza się wszelkie koszty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (z wyłączeniem wymienionych w art. 16 u.p.d.o.p.), jest zbyt daleko idący i abstrahuje od wskazanego w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. celu poniesienia kosztu. W rezultacie nie znajduje oparcia w treści tego przepisu. Uprawnione jest bowiem przyjęcie założenia, że gdyby zamiarem ustawodawcy było uznanie za koszty uzyskania przychodów wszelkich kosztów ponoszonych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej, nadałby temu przepisowi takie właśnie brzmienie.”

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do pytania oznaczonego we wniosku nr 4 wskazać należy, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 updop,

W myśl art. 12 ust. 3 updop,

Stosownie do art. 12 ust. 3j updop,

Zgodnie z art. 12 ust. 3l updop,

Należy zaznaczyć, że o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje jego definitywny charakter w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa tej osoby prawnej. Ma to miejsce również w sytuacji, gdy skutkiem wystawienia faktury za wykonaną usługę, czy dostarczony towar powstaje roszczenie osoby prawnej wobec kontrahenta o zapłatę uzgodnionej ceny.

Przychodem są zatem wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, bezzwrotnym, definitywnym, których rzeczywiste otrzymanie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

W świetle ww. przepisu należne lub otrzymane w sposób definitywny środki pieniężne stanowią, co do zasady, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych.

Zatem, w niniejszej sprawie niezasadne jest rozpatrywanie wskazanych we wniosku kosztów pod kątem dokonania ewentualnej korekty wykazanych uprzednio przychodów z tytułu zawartych umów. Jak wynika z wniosku, zawarcie ugody nie prowadzi do modyfikacji stosunku prawnego i postanowień wynikających z wcześniej zawartych umów z Kontrahentami. W rezultacie, na mocy postanowień ugody nie dochodzi do ingerencji w historyczne rozliczenia stron umów ani ich modyfikacji. Tym samym, nie ma podstaw do dokonywania korekty przychodów.

Bowiem, jak sam Wnioskodawca wskazał: Z brzmienia zawartych ugód wynika, że na ich podstawie Spółka zobowiązała się do wypłaty odszkodowania za nadużywanie pozycji dominującej, które zawiera również zwrot kosztów postępowania czy zapłaty za zrzeczenie się roszczeń powoda co do odsetek lub części odsetek. W treści zawartych ugód nie ustalono obowiązku obniżenia ceny za sprzedane usługi ani też obowiązku zwrotu części zapłaconej ceny. Taki obowiązek nie wynika również z decyzji Prezesa UOKIK.

Zgodzić się należy ze Spółką, że korekty przychodów można dokonać wyłącznie w okresie w którym zobowiązanie nie uległo przedawnieniu, jednak jak wskazano powyżej w sytuacji opisanej we wniosku, Spółka nie jest uprawniona w ogóle do dokonania korekty przychodów, nawet tych nieprzedawnionych.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 należy uznać za nieprawidłowe.

Reasumując, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie ustalenia, czy:

-wypłacone kwoty z tytułu nadużycia pozycji dominującej, w tym również zwrot kosztów postępowania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu wypłaty – jest nieprawidłowe,

-w związku z wypłaconymi kwotami na Spółce ciąży obowiązek dokonania korekty przychodów w odniesieniu do zobowiązań, które uległy przedawnieniu – jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Ocena prawna Państwa stanowiska w zakresie podatku od towarów i usług zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy oraz zmiany stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych wskazać należy, że rozstrzygnięcia w nich zawarte nie są wiążące dla tutejszego Organu. Interpretacje organów podatkowych dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, osadzonych w określonym stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w każdej z nich zawarte są wiążące.

Odnosząc się natomiast do przywołanych przez Państwa wyroków sądów administracyjnych należy zaznaczyć, że orzeczenia sądowe są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły. Natomiast Organ, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów, to nie ma możliwości zastosowania ich wprost, ponieważ nie stanowią materialnego prawa podatkowego. Co przy tym istotne, wyroki te dotyczą odmiennych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych niż będący przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).