Wyrok NSA z dnia 1 marca 2016 r., sygn. II FSK 4009/13

Spółka, która najpierw podpisuje ryzykowny kontrakt, a dopiero potem analizuje, czy jest on racjonalny, nie może zaliczyć do kosztów podatkowych odszkodowania wypłaconego kontrahentowi za zerwanie umowy.

Gazeta Prawna nr 42/2016

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Sędzia NSA Bogdan Lubiński, Sędzia NSA Grażyna Nasierowska, Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 września 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 936/13 w sprawie ze skargi [...] "G." sp. z o.o. z siedzibą w G. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 6 lutego 2013 r. nr IBPBI/2/423-1486/12/JD w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) oddala skargę, 3) zasądza od [...] "G." sp. z o.o. z siedzibą w G. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów kwotę 340 (słownie: trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 936/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w sprawie ze skargi N. Sp. z o.o. z siedzibą w G. uchylił interpretację indywidualną Ministra Finansów (Organ upoważniony - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach) z dnia 6 lutego 2013 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych.

2. Z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji wynika, że Spółka wystąpiła z wnioskiem o udzielenie interpretacji, w którym podała, że zawarła duży kontrakt z firmą z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich na dostawę wyrobów. Przedmiotem zamówienia były specjalistyczne świdry, których Spółka do tej pory jeszcze nie wytwarzała. W oparciu o technologię zamówiono brąz konieczny do ich produkcji w USA. Zamówienia dokonano w terminie wymaganym przez kontrahenta dla realizacji z uwzględnieniem cyklu produkcyjnego w Spółce i terminem dostawy gotowych wyrobów. W trakcie rozmów doprecyzowujących warunki dostawy firma ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich nie wyraziła zgody na proponowane przez Spółkę formy zabezpieczenia kontraktu, a płatność za towar miała następować po dostawie w określonym, odroczonym terminie. W tym czasie zmienił się właściciel Spółki, który dokonał ponownej analizy warunków dostawy i płatności kontraktu. Uznano, że brak zapłaty za zrealizowaną dostawę przy braku jakiegokolwiek zabezpieczenia płatności stanowi zagrożenie kontynuacji działalności Spółki. W związku z niezmiennym stanowiskiem odbiorcy co do formy zabezpieczenia płatności lub rozłożenia ryzyka na obydwie strony podjęto decyzję o odstąpieniu od realizacji kontraktu. W tym czasie od kontrahenta z USA przyszło zawiadomienie, że materiał zamówiony przez Spółkę jest gotowy do odbioru i po otrzymaniu zapłaty zostanie, zgodnie z zamówieniem wysłany na adres spółki. Wartość zamówienia 188.764,24 USD, tj. 634.398,86 PLN wg średniego kursu NBP z dnia 28 grudnia 2011 r. - z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury. Spółka nie może tych elementów z brązu zastosować do produkcji innych wyrobów, a po odstąpieniu od kontraktu materiał ten stał się bezużyteczny. Kontrahent z USA wywiązał się z zamówienia, postawił materiał do dyspozycji Spółki oraz zażądał zapłaty i odbioru. Transport i odprawa to dodatkowe koszty, które Spółka musiałaby ponieść za przywiezienie materiału do kraju, a przychód ze sprzedaży złomu (brak zapotrzebowania na rynku na tak specjalistyczne elementy i możliwa tylko sprzedaż zamówionego towaru jako złom) nie pokryje kosztów transportu. Ostatecznie po negocjacjach podpisano porozumienie, w którym kontrahent odstąpił od roszczeń z tytułu dostawy materiału w wysokości 188.764,24 USD, zezłomuje materiał we własnym zakresie w zamian za odszkodowanie w wysokości 140.000,00 USD płatne w 7 ratach do końca 2012 r. Wysokość odszkodowania według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego podpisanie porozumienia, tj. z dnia 12 czerwca 2012 r. wynosi 483.728,00 PLN (koszt niższy o 150 670,86 PLN, bez kosztów dostawy). Skarżąca zadała pytania: Czy odszkodowanie Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu? Czy jest ono kosztem uzyskania w momencie zarachowania, zaksięgowania porozumienia o odszkodowaniu czy w dniu zapłaty z uwzględnieniem zarachowanych różnic kursowych? Zdaniem Spółki, odszkodowanie z tytułu odstąpienia od umowy jest kosztem uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74 poz. 397 ze zm., dalej zwana: "u.p.d.o.p."). Ustawa ta określa koszty uzyskania przychodu jako wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. W katalogu negatywnym zawartym w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. brak wyłączenia tego rodzaju odszkodowania z kosztu uzyskania przychodu. Trudno dopatrzyć się związku tego odszkodowania z przychodami osiąganymi przez Spółkę, ale z pewnością jest to koszt zabezpieczający źródło przychodów. W ocenie Spółki odstąpienie od realizacji kontraktu dla firmy ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich było jedynym, racjonalnym działaniem zmierzającym do zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów.