Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę w orzecznictwie sądowym

Pracodawca, który wypowiada umowę o pracę na czas nieokreślony, musi podać pracownikowi konkretną i prawdziwą przyczynę zwolnienia z pracy. Powinien ją wskazać w piśmie rozwiązującym umowę o pracę. Przyczyna musi być tak sformułowana, żeby pracownik wiedział i rozumiał, z jakiego powodu traci pracę.

Wypowiedzenie umowy o pracę stanowi zwykły sposób jej rozwiązania, dlatego jego przyczyna nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości (potwierdzają to m.in. wyroki SN z 29 września 2021 r., II PSKP 53/21, OSNP 2022/9/84, z 3 sierpnia 2007 r., I PK 79/07, M.Pr 2007/12/651, z 6 grudnia 2001 r., I PKN 715/00, Pr.Pracy 2002/10/34, i z 4 grudnia 1997 r., I PKN 419/97, OSNP 1998/20/598). Nie oznacza to przyzwolenia na arbitralne, dowolne, nieuzasadnione lub sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego zastosowanie tego sposobu zakończenia zatrudnienia (m.in. uchwała SN z 18 czerwca 2009 r., I PZP 2/09, OSNP 2010/1-2/1, oraz wyroki SN z 1 marca 2018 r., III PK 18/17, OSP 2019/5/51, i z 27 stycznia 2021 r., II PSKP 1/21, OSNP 2021/11/121).

Pracownik, który uważa, że pracodawca przekroczył wskazane granice, może odwołać się od otrzymanego wypowiedzenia do sądu pracy (art. 44 Kodeksu pracy). Ma prawo domagać się odpowiednio:

• uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, jeśli umowa wciąż trwa,
• przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub odszkodowania, gdy stosunek pracy się zakończył (art. 45 § 1 Kodeksu pracy).

O żądaniach pracownika rozstrzyga sąd, biorąc pod uwagę w zakresie przyczyny wypowiedzenia kryteria formalne wynikające z art. 30 § 4 Kodeksu pracy oraz przesłankę ich zasadności w świetle art. 45 § 1 Kodeksu pracy. Wielość orzeczeń wydanych do obydwu przepisów nie wynika z ich skomplikowanej treści, lecz z różnorodności sytuacji i indywidualizacji przyczyn wypowiedzenia. Wyraźnie podkreślił to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 października 2021 r. (I PSK 122/21). Zwrócił tu również uwagę, że: