Wyrok SN z dnia 10 lutego 2021 r., sygn. I PSKP 5/21

1. Czym innym jest wykładnia układu zbiorowego pracy (art. 241⁶ k.p.) i czym innym jest jego zmiana (art. 241⁹ k.p.). Zmiana ZUZP i jego wykładnia nie są systemowo w konflikcie, bo są to odrębne instytucje. Wykładnia czy wyjaśnienie treści postanowień układu nie mogą zmieniać treści układu. Mają zatem swą ustawową granicę.

2. Wyjaśnienia stron ZUZP dotyczące jego postanowień (art. 241⁶ § 1 k.p., art. 59 ust. 4 Konstytucji RP) nie mogą powodować zmiany jego literalnej treści, która w aspekcie prawa pracownika do określonej wysokości odprawy emerytalnej byłaby w kolizji z ochroną prawa do tego świadczenia, gwarantowaną w art. 241¹³ § 2 k.p., a więc zależną od wypowiedzenia zmieniającego warunki zatrudnienia.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Leszek Bielecki

‎SSN Krzysztof Staryk

w sprawie z powództwa Z. L. ‎przeciwko P. Spółce Akcyjnej w W. ‎o odprawę emerytalną, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 10 lutego 2021 r., ‎skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy ‎i Ubezpieczeń Społecznych w G. z dnia 7 listopada 2018 r., sygn. akt VIII Pa (…),

I. uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację,

II. zasądza od pozwanej Spółki na rzecz powoda 2.730 zł (dwa tysiące i siedemset trzydzieści) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z 5 kwietnia 2018 r. zasądził od pozwanej P. S.A. na rzecz powoda Z. L. 48.731,20 zł z odsetkami tytułem wyrównania odprawy emerytalnej. Spór dotyczył podstawy wyliczenia świadczenia. Sąd przyjął, że jest nią wynagrodzenia zasadnicze powoda przysługujące mu w dniu ustania stosunku pracy – zgodnie z regulacją załącznika nr 11 ust. 3 do ZUZP, a nie wynagrodzenie zasadnicze bez dodatków i premii przysługujące pracownikowi 31 grudnia 2013 r. (przed wejściem ZUZP). Powód był zatrudniony od 13 grudnia 1972 r. do 31 grudnia 2015 r. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu na podstawie porozumienia z powodu zmniejszenia zatrudnienia w oparciu o regulamin Programu Dobrowolnych Odejść dla Pracowników P. S.A. w Związku z Nabyciem Uprawnień Emerytalnych. Zgodnie z Regulaminem pracownikowi przysługiwała także odprawa emerytalna na zasadach określonych w Załączniku nr 11 do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników P. S.A. zawartego 20 czerwca 2013 r. Załącznik nr 11 do tego ZUZP w ust. 3 wskazuje, że podstawę wymiaru odprawy emerytalnej stanowi miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownika, przysługujące w dniu ustania stosunku pracy. Powodowi wypłacono odprawę emerytalną w wysokości 22.800 zł. Pozwana celem oszczędności przyjmowała do wyliczenia świadczenia wynagrodzenie zasadnicze przysługujące pracownikowi 31 grudnia 2013 r., bez uwzględnienia dodatku za staż pracy oraz bez premii regulaminowych. Kierowała się regulacją załącznika nr 9 ust. 3 do ZUZP, dotyczącą nagród jubileuszowych, który stanowił, że podstawę wymiaru nagrody dla pracowników pozostających w stosunku pracy ze Spółką przed wejściem w życie Układu, stanowi przez okres 4 lat liczonych od wejścia jego w życie, wynagrodzenie zasadnicze zgodnie z § 14 ust. 1 i 2, czyli bez dodatku i premii (§ 14 ust. 3). U pozwanej 1 czerwca 2016 r. został zawarty Protokół Dodatkowy nr 1 do ZUZP, zgodnie z którym załącznik nr 11 ust. 3 do ZUZP został zmieniony w zakresie brzmienia słów „stanowi miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownika, przysługujące w dniu ustania stosunku pracy” – zapis ten zastąpiono słowami „dla pracowników, pozostających w stosunku pracy ze Spółką przed dniem wejścia w życie niniejszego układu, stanowi przez okres 4 lat liczonych od dnia wejścia w życie niniejszego układu, wynagrodzenie zasadnicze jakie przysługiwało pracownikowi w dniu 31 grudnia 2013 r.”. Sąd Rejonowy rozstrzygnął, że powód ma prawo do wyrównania odprawy emerytalnej. W jego sytuacji decyduje regulacja z załącznika nr 11 ust. 3 do ZUZP w związku z § 14 ust. 1-3 ZUZP, czyli podstawą odprawy było wynagrodzenie przysługujące w dniu ustania stosunku pracy wraz z dodatkiem za staż oraz premią. Nie zgodził się z zarzutem, że odprawę emerytalną ustala się tak jak nagrodę jubileuszową, czyli bez dodatku za staż i premii na podstawie § 14 ust. 1-2 ZUZP. Zapisy w zakresie podstawy wyliczenia tych świadczeń są zupełnie odmienne w załącznikach nr 9 i 11 do ZUZP. Podstawą wyliczenia odprawy emerytalnej dla powoda było wynagrodzenie zasadnicze określone w porozumieniu zmieniającym warunki pracy i płacy powoda zawartym 31 grudnia 2013 r. w związku z wejściem z życie ZUZP oraz w kolejnym dokumencie podwyższającym to wynagrodzenie. Pozwana nie kierowała się zasadami ustalonymi w ZUZP, a jedynie swoimi interesami. Po zakończeniu negocjacji w kwestii uregulowania ZUZP i wprowadzeniu programu dobrowolnych odejść pracowników w sposób nieuprawniony podjęła decyzję, że podstawą obliczeń odpraw emerytalnych będzie wynagrodzenie obowiązujące 31 grudnia 2013 r. Pozwana ostatecznie dostrzegła istotną różnicę w zapisach załącznika nr 9 i nr 11 do ZUZP. Świadczy o tym Protokół Dodatkowy nr 1 do ZUZP z 1 czerwca 2016 r., w którym pozwana nie tyle dokonała wykładni ust. 3 załącznika nr 11 do ZUZP, a nadała mu zupełnie nową treść, zastępując dotychczasowy zwrot ust. 3 załącznika nr 11 o treści „stanowi miesięczne wynagrodzenie zasadnicze przysługujące w dniu ustania stosunku pracy” zwrotem: „dla pracowników, pozostających w stosunku pracy ze Spółką przed dniem wejścia w życie niniejszego układu, stanowi przez okres 4 lat liczonych od dnia wejścia w życie niniejszego układu, wynagrodzenie zasadnicze jakie przysługiwało pracownikowi w dniu 31.12.2013 r.”. Tym samym, dopiero od daty zawarcia Protokołu Dodatkowego odprawa emerytalna dla pracowników mogła być liczona na zasadach określonych w tym protokole, co nie dotyczyło powoda, którego stosunek pracy z pozwaną ustał w 2015 r. Prawidłowo naliczona odprawa emerytalna wynosiła 71.531,20 zł, zatem należało powodowi zasądzić różnicę 48.731,20 zł.