Czy można zakazać spożywania piwa bezalkoholowego na terenie zakładu pracy

W przypadku pracowniczego obowiązku zachowania trzeźwości w miejscu i czasie pracy problematyczną kwestią może okazać się wnoszenie na teren zakładu pracy oraz spożywanie napojów, które nie spełniają definicji napoju alkoholowego (piwo bezalkoholowe).

Definicja napoju alkoholowego

Napój alkoholowy jest to produkt przeznaczony do spożycia, zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu (art. 46 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).

Zgodnie z tą definicją wszelkie napoje, w tym nawet zawierające niewielkie ilości alkoholu w stężeniu nieprzekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu, nie mogą być kwalifikowane jako napoje alkoholowe. W takiej sytuacji nie ma przeciwwskazań prawnych zakazujących przynoszenia do pracy piwa bezalkoholowego. Nie ma również formalnego zakazu sprzedawania takich produktów na terenie zakładu pracy. Tym samym wnoszenie takich napojów do zakładu pracy można uznać za dopuszczalne.

Zakaz spożywania w pracy piwa bezalkoholowego

Pracodawca jako organizator procesu pracy i osoba ponosząca ryzyko prowadzonej działalności ma prawo organizować proces pracy według swojego uznania, jednak uwzględniając przy tym obowiązujące przepisy. Jeśli zatem uzna, że wnoszenie i spożywanie na terenie zakładu pracy piwa bezalkoholowego – zarówno w obrębie stanowiska pracy, jak i podczas przerwy – może nie służyć zapewnieniu właściwej dyscypliny i porządku w pracy oraz budzi wątpliwości w zakresie faktycznej dyspozycji pracowników, ma prawo wprowadzić wewnątrzzakładowy zakaz wnoszenia i spożywania piwa bezalkoholowego.

Podstawowym aktem prawa zakładowego, w którym pracodawca reguluje organizację i porządek w procesie pracy, jest regulamin pracy, chyba że postanowienia regulaminowe są zawarte w układzie zbiorowym pracy. Pracodawca ma zatem możliwość wprowadzenia do przepisów wewnątrzzakładowych regulacji zakazujących wnoszenia i spożywania na terenie zakładu pracy piwa bezalkoholowego.

Sankcje za złamanie zakazu wnoszenia i spożywania piwa bezalkoholowego

Nie ma wątpliwości, że w sytuacji gdy pracownik zdecyduje się na złamanie regulaminowego zakazu spożywania tego typu napojów, pracodawca ma możliwość skorzystania z przepisów regulujących pracowniczą odpowiedzialność porządkową poprzez nałożenie kary upomnienia lub nagany (art. 108 § 1 Kodeksu pracy). Natomiast wątpliwości budzi zastosowanie w takiej sytuacji kary pieniężnej (art. 108 § 2 Kodeksu pracy). Odwołując się do przepisu regulującego przypadki stosowania kary pieniężnej, należy zauważyć, że może być ona stosowana w sytuacji, gdy pracownik:

• nie przestrzega przepisów bhp lub przepisów przeciwpożarowych,
• opuszcza pracę bez usprawiedliwienia,
• stawi się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywa alkohol w czasie pracy.

Uwzględniając fakt, że piwo bezalkoholowe nie jest napojem alkoholowym, można przyjąć, iż pracodawca nie powinien nakładać na pracownika kary porządkowej w postaci kary pieniężnej.

Warto zauważyć, że przepis regulujący przesłanki nakładania kary pieniężnej nie odwołuje się do „napoju alkoholowego”, tylko do pojęcia „alkoholu”, nie wskazując jego stężenia. Należy jednak przyjąć, że spożywanie napoju, który nie spełnia definicji napoju alkoholowego, nie daje podstawy do zastosowania pieniężnej kary porządkowej. Takie rygorystyczne podejście w praktyce oznaczałoby możliwość nałożenia kary porządkowej również w sytuacji spożycia w godzinach pracy każdego produktu zawierającego alkohol etylowy, np. lekarstwa.

W przypadku spożywania przez pracownika w czasie pracy piwa niekwalifikującego się jako napój alkoholowy, pracodawca nie powinien stosować również kary pieniężnej powołując się na przesłankę naruszenia przepisów bhp. Spożywanie napojów bezalkoholowych nie stanowi naruszenia zasady trzeźwości i nie może być utożsamiane z naruszeniem przepisów bhp.

Prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej

Szczególnego podejścia w zakresie zakazu i stosowania sankcji za wnoszenie oraz spożywanie piwa bezalkoholowego, mogącego jednak zawierać niewielkie ilości alkoholu, wymagają prace w zawodach, przy których wykonywaniu konieczna jest szczególna sprawność psychofizyczna. Są to prace wymienione w rozporządzeniu w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, np. związane z obsługą maszyn precyzyjnych, w transporcie lądowym lub powietrznym czy różnego rodzaju prace niebezpieczne. W przypadku takich prac uzasadnione będzie wprowadzenie bezwzględnego zakazu spożywania jakichkolwiek, nawet śladowych, ilości alkoholu (również w lekach). W takim przypadku zastosowanie kary pieniężnej za spożywanie napoju tego typu będzie dopuszczalne z uwagi na bezpieczeństwo w procesie pracy.

Sebastian Kryczka

specjalista z zakresu prawa pracy