Umowa zlecenia z emerytem - zasady opłacania składek ZUS
Osoby z ustalonym prawem do emerytury lub renty często zawierają umowy zlecenie, nie rezygnując z aktywności zawodowej. W praktyce pojawia się wówczas pytanie o zasady opłacania składek ZUS. Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, która ma jednocześnie ustalone prawo do emerytury lub renty, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jakie zasady obowiązują w przypadku zbiegu umowy o pracę emeryta z umową zlecenia?
29 lutego mija termin na poinformowanie ZUS o przychodach emerytów i rencistów >>>
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, która ma jednocześnie ustalone prawo do emerytury lub renty, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jeśli zatem osoba posiadająca uprawnienia emerytalne lub rentowe zawiera umowę zlecenia i jest to dla niej jedyny tytuł do ubezpieczeń, z tytułu jej wykonywania podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu.
Zleceniobiorcy mający prawo do emerytury lub renty, którzy jednocześnie nie są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, w przypadku zawarcia więcej niż 1 umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu ich wykonywania, dopóki suma podstaw wymiaru składek z tytułu tych umów nie będzie w miesiącu wynosiła co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Dopiero kiedy kwota minimalnego wynagrodzenia zostanie osiągnięta (lub przekroczona), kolejna umowa nie będzie już oskładkowana. Zleceniobiorca emeryt lub rencista będzie objęty ubezpieczeniami społecznymi z uwzględnieniem kolejności powstawania tytułów do ubezpieczeń. Będzie mógł również na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (art. 9 ust. 4a z zastrzeżeniem art. 9 ust. 2c ustawy systemowej). Zasady sumowania podstaw wymiaru są analogiczne jak przy zbiegu 2 lub więcej umów zlecenia osób bez prawa do emerytury lub renty.
Witold G. przebywa na emeryturze i jednocześnie jest zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia. W lutym 2024 r. z tytułu pierwszej umowy uzyskał przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1700 zł, a z drugiej – 800 zł. Zleceniobiorca musi być zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu obydwu umów (minimalne wynagrodzenie w lutym 2024 r. wynosi 4242 zł).
Obowiązuje zasada, zgodnie z którą zleceniobiorca – emeryt albo rencista wykonujący pracę na podstawie jednej umowy zlecenia (o świadczenie usług) podlega z tytułu jej wykonywania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu. Do ubezpieczenia chorobowego może przystąpić, o ile wyrazi taką wolę (przekaże oświadczenie zleceniodawcy).
Janina L., posiadająca prawo do renty rodzinnej, jest zatrudniona na podstawie umowy o świadczenie usług zawartej na okres od 2 stycznia do 31 maja 2024 r., z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 3000 zł. W całym okresie będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Janina L. nie wyraziła chęci przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego.
Przez pojęcie „renta” – na potrzeby ustawy systemowej – należy rozumieć wyłącznie świadczenia pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego realizowanego przez ZUS i Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz zaopatrzenia emerytalnego osób w stosunku służby (np. żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy policji). Nie są osobami mającymi ustalone prawo do renty – w rozumieniu przepisów powołanej ustawy:
osoby pobierające rentę na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. rentę wyrównawczą) oraz
osoby pobierające rentę socjalną przyznawaną na podstawie ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.
Odrębnie została uregulowana sytuacja ubezpieczeniowa zleceniobiorców-emerytów, jednocześnie zatrudnionych w ramach stosunku pracy.
Zleceniobiorcy mający ustalone prawo do emerytury lub renty, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu jej wykonywania, nawet jeżeli jednocześnie pozostają w stosunku pracy.
Należy to jednak tak rozumieć, że dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych wobec emeryta/rencisty-zleceniobiorcy będą stosowane takie same zasady jak wobec pozostałych zleceniobiorców, nieposiadających prawa do tych świadczeń. Ponieważ przy ustaleniu obowiązku tych ubezpieczeń znaczenie będzie miała podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy. Jeżeli emeryt/rencista-zleceniobiorca w umowie o pracę będzie miał zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, to ze zlecenia obowiązkowo będzie podlegał tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przeciwnym razie składki na ubezpieczenia społeczne będą obowiązkowe również z tytułu umowy zlecenia.
W przypadku zbiegu umowy o pracę emeryta oraz więcej niż jednej umowy zlecenia stosuje się takie same zasady sumowania jak w przypadku osób nieposiadających prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Kwotę podstawy wymiaru składek ze stosunku pracy sumuje się na początku, a później dolicza kolejne podstawy ze zleceń, zgodnie z kolejnością powstania tych tytułów. Jeśli podstawa wymiaru składek z umowy o pracę jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych są objęte również kolejne zlecenie/zlecenia, do osiągnięcia (po zsumowaniu) tej kwoty.
Anatol D. jest emerytem i jednocześnie pracownikiem zatrudnionym w spółce z o.o. jako stróż nocny na 1/3 etatu, z wynagrodzeniem 2000 zł miesięcznie. Dodatkowo 1 lutego 2024 r. zawarł ze spółdzielnią mieszkaniową umowę zlecenia (która nie będzie wykonywana na rzecz spółki z o.o.), a następnie od 1 marca drugą umowę zlecenia. Z tytułu pierwszej umowy cywilnoprawnej uzyskuje przychód, stanowiący podstawę wymiaru składek, w kwocie 2500 zł miesięcznie, a z drugiej – 400 zł. Pomimo zatrudnienia Anatola D. na podstawie umowy o pracę, zleceniodawca powinien go zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego z pierwszej umowy zlecenia. Dopiero kolejne zlecenie (zawarte 1 marca 2024 r.) będzie objęte tylko składką zdrowotną, bo wynagrodzenie z etatu i pierwszej umowy zlecenia jest wyższe od płacy minimalnej, która w okresie od stycznia do czerwca 2024 r. wynosi 4242 zł, a od lipca do grudnia – 4300 zł.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych - NOWA PUBLIKACJA INFORLEX >>>