Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 września 2024 r., sygn. II SA/Gl 432/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Dziuk, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Asesor WSA Agnieszka Kręcisz-Sarna, Protokolant Monika Rał, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 września 2024 r. sprawy ze skargi D. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Bielsku-Białej z dnia 26 stycznia 2024 r. nr SKO.IV/424/2975/2023r w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 15 listopada 2023 r. D. K. (dalej: "skarżąca") zwróciła się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w B. o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad jej oczymem – Z. K.

Decyzją z dnia 8 grudnia 2023 r., nr [...], Prezydent Miasta B. (dalej: "organ I instancji") odmówił przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia, z uwagi na brak obowiązku alimentacyjnego po stronie osoby sprawującej opiekę, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 390 z późn. zm., powoływanej dalej w skrócie jako: "u.ś.r." lub "ustawa o świadczeniach rodzinnych").

Skarżąca od powyższej decyzji wniosła odwołanie opisując swoją szczególną sytuację życiową, zwłaszcza poczucie odpowiedzialności za całkowicie ubezwłasnowolnionego ojczyma, który jest wdowcem, a ona jest jego opiekunem prawnym i zarazem jedyną osobą mogącą się nim zajmować.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Bielsku-Białej (dalej: "Kolegium"), po rozpatrzeniu odwołania, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (aktualny publikator: Dz. U. z 2024r. poz. 572, w skrócie: "k.p.a.") oraz art. 17 ust. 1, ust. 1a, ust. 1b, ust. 5 i art. 24 u.ś.r., decyzją z dnia 26 stycznia 2014 r., nr SKO.IV/424/2975/2023r, utrzymało w mocy decyzję organu I instancji z dnia 8 grudnia 2023 r. W uzasadnieniu decyzji podkreśliło, że o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego ubiega się pasierbica osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym (ojczyma), a warunkiem ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne w oparciu o art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r. jest przynależność wnioskodawcy do kręgu osób obciążonych wobec osoby wymagającej opieki obowiązkiem alimentacyjnym w rozumieniu przepisów ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: "k.r.o."). W sytuacji, gdy ustawodawca wyraźnie wprowadza wymóg istnienia obowiązku alimentacyjnego pomiędzy osobą sprawującą opiekę i osobą podlegającą opiece, odsyłając w tym zakresie expressis verbis do przepisów k.r.o., to brak takiego obowiązku pomiędzy wnioskodawczynią i osobą, którą się ona opiekuje, wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Zdaniem Kolegium, niedopuszczalne byłoby w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej i uzupełnianie zakresu podmiotowego osób uprawnionych. Takie działanie nosiłoby znamiona zabiegu prawotwórczego, niedozwolonego dla interpretatora tekstu prawnego, który co do zasady jedynie odtwarza normy prawne zawarte w tym tekście, a nie je tworzy lub rozbudowuje. Kolegium wyjaśniło przy tym, że zgodnie z art. 128 k.r.o. i nast., obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej (zstępnych i wstępnych), rodzeństwo, małżonków (po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa oraz po orzeczeniu separacji; natomiast w okresie małżeństwa na małżonkach ciąży obowiązek równoznaczny z obowiązkiem alimentacyjnym), powinowatych, ale jedynie w relacji ojczym/macocha - pasierb/pasierbica, osoby związane relacją przysposobienia, krótkotrwale - mężczyznę, którego ojcostwo zostało uprawdopodobnione. Jednocześnie zwróciło uwagę, że przepisy regulujące krąg osób zobowiązanych do alimentacji mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Prawodawca nie dopuszcza modyfikowania tego zbioru podmiotów poprzez jego rozszerzenie o osoby w przepisach k.r.o. niewymienione, ale związane bliskimi więzami faktycznymi, czy też np. wchodzące do kręgu spadkobierców. Poza tym zgodnie z art. 617 § 1 k.r.o., krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej. Tak więc krewnymi w linii prostej są zstępni i wstępni - zstępnym jest syn, wnuk, wstępnym - ojciec i dziadek, rodzeństwem zaś osoby mające choćby jednego wspólnego przodka. Mając na uwadze powyższe skarżąca jako pasierbica ojczyma nie jest krewną w linii prostej, a także bocznej. W związku z tym nie ciąży na niej wynikający z k.r.o. obowiązek alimentacyjny. Na powyższą ocenę nie wpływa powoływana w odwołaniu okoliczność, że jest opiekunem prawnym osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej. O uprawnieniu do świadczenia pielęgnacyjnego decydują przesłanki ściśle określone w u.ś.r. i niespełnienie chociażby jednej z nich uniemożliwia przyznanie świadczenia. Normując prawo do przedmiotowej pomocy ustawodawca wprowadził wymogi podmiotowe i przedmiotowe określając ich ramy i granice w przywołanych powyżej przepisach. Nie może zatem stosować jakichkolwiek przesłanek pozaprawnych rozstrzygając daną sprawę administracyjną. Organ administracji nie jest też uprawniony do rozstrzygania spraw na podstawie zasad współżycia społecznego.