Wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 maja 2023 r., sygn. I SA/Wa 2004/22

Komunalizacja mienia

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Joanna Skiba, Sędziowie sędzia WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz, asesor WSA Anna Milicka-Stojek (spr.), Protokolant referent Aneta Suchecka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 maja 2023 r. sprawy ze skargi [...] S.A. w [...] na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia 9 czerwca 2022 r. nr KKU-53/20 w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. prawa własności nieruchomości oddala skargę.

Uzasadnienie

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa (dalej jako "KKU" lub "organ") decyzją z 9 czerwca 2022 r. nr KKU-53/20, na skutek odwołania Gminy [...] (dalej jako "gmina"), uchyliła decyzję Wojewody Łódzkiego (dalej jako "Wojewoda") z 27 września 2019 r. znak [...] i stwierdziła nieodpłatne nabycie przez gminę, z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r., prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa, położonej w [...] przy ul. [...], oznaczonej jako dz. nr [...] o pow. 0,6152 ha, w obrębie [...].

Decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Prezydent Miasta [...] wnioskiem z 4 października 2017 r. wystąpił do Wojewody o podjęcie, na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32 poz. 191 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa komunalizacyjna", rozstrzygnięcia w sprawie komunalizacji z mocy prawa przedmiotowej nieruchomości.

Wojewoda decyzją z 27 września 2019 r. odmówił stwierdzenia nieodpłatnego nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez gminę prawa własności ww. działki i wskazał, że z zebranej w sprawie dokumentacji inwentaryzacyjnej wynika, że w dniu wejścia w życie ustawy komunalizacyjnej stanowiła ona własność Skarbu Państwa, co potwierdza wpis w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości. Również zgodnie z archiwalnym wypisem z rejestru gruntów, działka stanowiła własność Skarbu Państwa, a jako władającego na dzień wejścia w życie ustawy komunalizacyjnej wpisano [...] (dalej jako "[...]"). Na podstawie aktu notarialnego z 10 sierpnia 1928 r. Rep [...] działka, w tym przyległy pas gruntu stanowiący teren ochrony służący prawidłowej eksploatacji linii w rozumieniu ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa na cele rozbudowy infrastruktury kolejowej linii nr [...], w związku z czym znajdowała się w zarządzie i użytkowaniu przedsiębiorstwa państwowego [...]. Fakt ten potwierdzają pisma [...]: z 13 grudnia 2017 r. znak [...] oraz z 22 lutego 2018 r. znak [...]. W ocenie Wojewody, dowodami potwierdzającymi przynależność nieruchomości do majątku przedsiębiorstwa państwowego [...] są: mapy oraz archiwalny wypis z ewidencji gruntów na dzień 27 maja 1990 r. Z punktu widzenia komunalizacji z mocy prawa istotne jest natomiast ustalenie, czy w dniu 27 maja 1990 r. przedsiębiorstwu państwowemu przysługiwał tytuł prawny w stosunku do mienia, które pozostawało w jego władaniu. Wyłączeniu z komunalizacji podlegają bowiem nieruchomości, które na podstawie art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74) oddane zostały w zarząd lub wcześniej w użytkowanie, które z mocy art. 87 ust. 1 tej ustawy przekształciło się w prawo zarządu. Inaczej mówiąc, nieruchomość stanowiąca składnik majątku przedsiębiorstwa państwowego nie podlega komunalizacji z mocy prawa, jeżeli pozostaje w zarządzie tego przedsiębiorstwa lub gdy przedsiębiorstwo ma do niej inny tytuł prawny, zaś faktyczne władanie mieniem bez tytułu prawnego nie jest równoznaczne z pojęciem należenia do przedsiębiorstwa państwowego. Wojewoda przywołał następnie art. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U. Nr 97, poz. 568), zgodnie z którym "wszelkie nieruchomości przeznaczone do użytku kolei stają się z chwilą ich nabycia przez przedsiębiorstwo [...] własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo zaś zatrzymuje je w swoim użytkowaniu i powierniczym zarządzie". Na podstawie art. 4 ust. 1 ww. rozporządzenia przedsiębiorstwo [...] prowadząc eksploatację wszystkich linii kolejowych zarządzanych dotychczas przez Ministerstwo Komunikacji obejmuje w zarząd i użytkowanie cały ich majątek nieruchomy, który to wyodrębnia się z ogólnego majątku Skarbu Państwa (art. 6 ust. 1). Grunty związane z funkcjonowaniem kolei z mocy przepisów regulujących powstanie i funkcjonowanie [...] i jego poprzedników prawnych, oddane zostały zatem w jego użytkowanie i zarząd. Bez względu więc na to, czy wymienione przedsiębiorstwo legitymuje się obecnie dokumentem wykazującym przekazanie mu konkretnego gruntu, może ono udowadniać wszelkimi środkami dowodowymi, że konkretna nieruchomość była gruntem związanym z funkcjonowaniem kolei i wobec tego była w zarządzie [...]. Fakt ten stanowi przeszkodę do komunalizacji mienia. Tym samym, w ocenie Wojewody, [...] legitymowały się w dniu 27 maja 1990 r. prawem zarządu do przedmiotowej nieruchomości. Nawet w przypadku przyjęcia odmiennego stanowiska, w sprawie zastosowanie miałby art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy komunalizacyjnej, bowiem ustawowo powierzone w zarząd [...] (jako stan faktyczny) mienie pozwalało tej jednostce realizować zadania - cel społeczno-gospodarczy oraz stanowić podstawę do działania tej jednostki w imieniu własnym, jak i Skarbu Państwa, w stosunku do powierzonego mienia.